5
1-ma„ruza:KIRISH.
“ISSIQLIK
TЕXNIKA
O‟LCHOVLARI
VA
AVTOMATIK BOSHQARISH NAZARIYASI” FANINING MAQSADI VA
VAZIFALARI. O‟LCHASH NAZARIYASI ASOSLARI.
Reja:
1.1.Kirish. Fanning maqsadi, vazifasi, tarixi va ishlab chiqarishdagi o‟rni.
1.2.O‟lchashlar haqida umumiy ma„lumotlar.
1.3.O‟lchash vositalari.
1.4.O‟lchov asboblarining tasnifi.
1.5.Asboblarning davlat sistemasi.
Tayanch iboralar: Metrologiya, o‟lchashlar, o‟lchash
vositasi, o‟lchash usuli,
o‟lchash natijasi, o‟lchov vositalari, absolyut va nisbiy ulchash, sezuvchan element,
standart namuna, karrali, unli va kogerent birliklar.
Adabiyotlar: 1, 3, 4, 5, 7.
1.1.Kirish. Fanning maqsadi, vazifasi va ishlab chiqarishdagi o‟rni
Xalq hujaligining barcha tarmoqlarida ishlab chiqarish jarayonlarini
avtomatlashtirish, fan-texnika tarqqiyotining va mamlakat rivojining asosiy omili
hisoblanadi. Avtomatlashtirish borasidagi eng ma„suliyatli
ishlar esa, shubxasiz,
muhandis–texnik xodimlar zimmasiga tushadi.
Bugungi kun muhandislari yangi texnologiya va texnikadan foydalanishga,
texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishni keng joriy etishga ishlab chiqarish
rezervlarini aniqlash va uni jadallashtirishga qodir bo‟lishlari kerak.
O‟lchash texnikasi xalq hujaligining barcha sohalarida fan–texnika
taraqqiyotining muhim omillaridan biridir. Texnologik parametrlarning to‟g‟ri
qiymatlarini avtomatik
nazorat qilmasdan turib, texnologik jarayonlarni yoki
agregatlarni to‟g‟ri boshqarib bo‟lmaydi, o‟lchov vositalarisiz esa avtomatlashtirish
mumkin emas.
O‟lchash texnikasini ishlab chiqarishga keng joriy etish uchun har bir muhandis–
texnik xodim, qaysi soha mutaxassisi bo‟lishidan qat„iy nazar, o‟lchash
nazariyasidan, metrologiya asoslaridan, texnologik o‟lchash usullari va vositalaridan,
hisoblash texnikasidan, o‟lchash jarayonlarini avtomatlashtirishda
foydalanish
imkoniyatlaridan xabardor bo‟lishi zarur. Shu maqsadda talabalarga, bo‟lg‟usi
muhandis–texnik xodimlarga «Issiqlik texnika o‟lchovlari va avtomatik boshqarish
nazariyasi» fani o‟qitiladi.
«Issiqlik texnika o‟lchovlari va avtomatik boshqarish nazariyasi» fanining asosiy
maqsadi o‟lchash nazariyasining umumiy masalalari, o‟lchash
uslublari, natijalar
olish usullari va hozirgi asosiy ishlab chiqarish jarayonlarida bug‟ning texnologik
parametrlarini avtomatik nazorat qilish va boshqarish tizimlarida o‟lchov-nazorat
asboblarini ishlash prinsiplarini, to‟zilishini,
ular bilan ishlash, natijalar olish, tahlil
qilish yo‟llarini o‟rganishdan iborat.
6
Yangi texnologik jarayonlarni o‟lchash va avtomatik boshqarishni o‟rganish,
zamonaviy nazorat o‟lchov asboblarini issiqlik energetikasiga qo‟llash, energetik
jarayonlarni avtomatik o‟lchash,
rostlash va boshqarish, bug‟ ishlab chiqarish
jarayonlarini avtomatlashtirish, ishlab chiqarish rezervlarini aniqlash va ularni
joylashtirish kabilar fanning vazifasiga kiradi.
