• 3. Simmetrik element
  • Misol.  to’pdam to’plamlarni qo’shish amaliga nisbatan neytral element bo’ladi. Chunki,  A = A=A 2. Yutuvchi element




    Download 50,77 Kb.
    bet4/5
    Sana08.12.2023
    Hajmi50,77 Kb.
    #113896
    1   2   3   4   5
    Bog'liq
    1-Mavzu. Algebraik amal. Binar algebraik amallarni turlari. Reja

    Misol.  to’pdam to’plamlarni qo’shish amaliga nisbatan neytral element bo’ladi. Chunki,  A = A=A
    2. Yutuvchi element
    Ta’rif. X to’plamda * algebraik amal berilgan bo’lib, shu to’plamdagi barcha a elementlar uchun *a=a*= tenglik bajarilsa, X to’plamning  elementi bu amalga nisbatan yutuvchi element deb ataladi.
    Masalan, 0 soni ko’paytirish amaliga nisbatan singdiruvchi element bo’ladi. Chunki, aR uchun 0.a=a.0=0 tenglik o’rinli. Demak, 0 ko’paytirish amaliga nisbatan singdiruvchi elementdir.
    X to’plamda bittadan ortiq singdiruvchi element bo’lishi mumkin emasligini ko’rsatish mumkin (isbotlang).
    Agar  biror X to’plamda qaralganda, * algebraik amalga nisbatan singdiruvchi element bo’lsa, bu  element qatnashgan har qanday ifodani  bilan almashtirish mumkin. Masalan,
    2.0.(-5). .4=0
    Misol.
     to’plam to’plamlarni ko’paytirish amaliga nisbatan singdiruvchi element bo’ladi. Chunki, A= A=.
    3. Simmetrik element
    Biz bu yerda, * algebrik amalga nisbatan a element bilan simmetrik bo’lgan element tushunchasini keltiramiz. Bu tushunchalarning xususiy hollari qarama-qarshi va teskari son tushunchalaridan iborat bo’ladi. Ma’lumki, a songa qarama-qarshi son - a, a songa teskari son bo’ladi.
    Ta’rif. X to’plamda * algebraik amalga nisbatan e neytral element mavjud bo’lib, a*ã=ã*a=e (1) tenglik bajarilsa, ã element a elementga simmetrik element deyiladi.
    Masalan, R to’plamda 0 qo’shish amliga nisbatan neytral element bo’lgani uchun (1) simmetriklik sharti a+ ã= ã+a=e bo’lib, bu a+(-a)=(-a)+a=0 ni anglatadi.
    Xuddi shuningdek, R to’plamda 1 ko’paytirish amaliga nisbatan neytral element bo’lgani uchun (1) simmetriklik sharti
    a∙ã=ã∙a=e bo’lib, bu ni anglatadi.
    Agar X to’plamda * algebraik amal assosiativ bo’lsa, y to’plamning hech bir a elementi ikkita har xil simmetrik elimentga ega bo’lmaydi. Haqiqatdan, agar b va c lar a ga simmetrik bo’lsa, u holda ba=ac=e bo’ladi. Amalning asossitivligiga ko’ra, (ba)c=b(ac). Bundan yuqoridagi tenglikka ko’ra ec=b*e ya’ni c=b.

    Download 50,77 Kb.
    1   2   3   4   5




    Download 50,77 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Misol.  to’pdam to’plamlarni qo’shish amaliga nisbatan neytral element bo’ladi. Chunki,  A = A=A 2. Yutuvchi element

    Download 50,77 Kb.