15
Boshliqqa ega
Tarmoqli MB turida ma‟lumotlar bilan quyidagi ishlarni bajarish mumkin.
1.
MB yozuvlarini qidirish
2.
Yangi yozuvni yaratish
3.
Joriy yozuvni
olib tashlash
4.
Joriy yozuvni tiklash
5.
Yozuvni bog`lanishga qo`shish
6.
Yozuvni bog`lanishdan olib tashlash
7.
Boglanishlarni o`zgartirish
Misol:
Yuqoridagi sanab o`tilgan MM dan tashkari hozirgi kunda quyidagi MM
lar ham amaliyotga kirib kelmokda.
1.
Ko`p o`lchamli MM lar
2.
Ob‟ektga yo`naltirilgan MM lar
Shuningdek boshqa MM larga asoslangan har xil tizimlar ham ishlab
chiqilmoqda. Bular qatorida quyidagilarni sanash mumkin.
1.
Ob‟ekt- relyatsion
2.
Semantik
3.
Yo„naltirilgan
4.
Konseptual
va boshqalar
Ta`minlovchi
Mahsulot
Baholash
Sotib olishga
buyurtma
Tovar partiyasi
Bo`lim
Xizmatchi
Boshliq
16
Ulardan ba‟zilari MB bilimlari bazasi va dasturlash tillarini
integratsiyalashga (birlashtirishga) xizmat q iladi.
Hozirgi kunda axborot tizimlarini loyihalash xilma–xil usullari
mavjud.
Umuman olganda, axborot tizimlarini dastuuriy ta‟minotini
yaratish iterativ xarakterga ega. Axborot tizimlarini loyihalashni asosiy
bosqichlari va ular orasidagi bog„lanish quyidagi chizmada keltirilgan:
PS – predmet soha;
ILM – infologik model;
DLM – datalogik model;
MFM – ma‟lumotlarni fizik modeli;
AT – axborot tizimi;
AT loyihalashni 1 – bosqichida predmet sohasida mantiqiy
informatsion tuzilmasini quramiz. U PS ni va
faydalanuvchini talablarini
o„zida mujassamlashtiradi. Bunda biz aniq MBBT ga bog„lanmagan
ravishda bu ishlarni bajaramiz, ya‟ni PS ni informatsion-logik tavsifi
bajariladi. Bu bosqich infologik model qurish bosqichi deb ataladi. MBBT
vositasi yordamida ma‟lumotlarni mantiqiy bog„lanishlarini tashkil qilish
ma‟lumotlar bazasini DLM ini bildiradi.bu model yordamida ma‟lumotlar
elementlari orasidagi mantiqiy bog„lanishlarni aks ettiradi. DLM ni
ma‟lumotlarni saqlash muhiti bilan bog„laydigan bosqich ma‟lumotlarni
fizik modeli deyiladi.
Hozirgi kunda PS ni tavsiflash uchun ko„p usullar mavjud.
SHulardan biri ob‟ekt-aloqa usulidir. Bu usulni ba‟zan Ulman – CHen
usuli ham deyiladi. PS ni mohiyat aloqa usulida
tavsiflaganda quyidagi
bosqichlarda i sholib boriladi:
ILM
DLM
MFM
AT versiyalari
Talabalar
tahlili
17
1. PS ni ob‟ektlari aniqlanadi.
2. Ob‟ekt sohalari (atributlari) belgilanadi va uning kalit parametri
aniqlanadi. Kalit parametri ob‟ektni identifikatsiyalaydi.
3. Ob‟ektlar o„rtasida aloqa o„rnatiladi va ular sinflarga ajratiladi.
4. Maxsus belgilar kiritilib, ob‟ekt aloqa diagrammasi o„rnatiladi. Bu
diagramma PS ning infologik modeli grafik tasviri hisoblanadi.
Билет
Сотилган
Рейс
Маршрут
бўйича
Маршрут
Бекатлар
Бекатларда
тўхташ
Хайдовчи
Хайдовчига
рухсат берилди
Модель
Тури
Автобус
Тайинланди
#
Би
ле
т
но
ме
ри
Би
ле
т
на
рх
и
Й
ўл
ов
чи
ў
рн
и
И
см
и
Ш
ар
иф
и
М
ан
зи
л
