2-jadval
Marketing konsepsiyasi evolyusiyasi
Yillar
Konsepsiya
Asosiy g‘oya
Asosiy vosita
Asosiy maqsadi
1860-1920
Ishlab
chiqarish
Imkoniyati boricha
ishlab chiqarish
Tannarx, mehnat
unumdorligi
Ishlab chiqarishni
takomillashtirish,
sotish hajmini
ustirish
1920-1930
Tovar
Sifatli tovarlarni ishlab
chiqarish
Tovar siyosati
Iste’mol tovarlari
xossalarini
takomillashtirish
1930-1950
Sotish
Sotish tarmoqlari va
kanalini rivojlantirish
Sotish siyosati
Tovarlar sotish
intensifikatsiyasi
1960-1980
An’anaviy
marketing
Iste’molchiga nima
kerak bo‘lsa o‘shani
ishlab chiqarish
Marketing miks
kompleksi,
iste’molchini
tadqiq qilish
Maqsadli bozorni
xohish-ehtiyojlarini
tadqiq etish
1980-1995
Ijtimoiy-
axloqiy
marketing
Jamiyat talablarini
hisobga olgan holda
iste’molchiga
kerak
bo‘lgan tavrlarni ishlab
chiqarish
Marketing miks
kompleksi, ishlab
chiqariladigan
tovar va
xizmat
ishlab chiqarish,
iste’molchi bilan
bog‘liq
bulgan
ijtimoiy va
ekologik
oqibatlarni tadqiq
etish
Maqsadli bozorni
xohish-ehtiyojlari-ni
qondirish
1995
yildan shu
davrgacha
Marketingni
o‘zaro
alokaviy
konsepsiyasi
Biznes bo‘yicha
sheriklar va
iste’molchilarni
kondiradigan tovarlar
ishlab chiqarish
Marketing miks
kompleksi,
integratsiya va
tarmoqli taxlil,
koordinatsiya
uslubi
Maqsadli bozorni
xohish-ehtiyojlarini
qondirish
Marketing konsepsiyasi ishlab chiqarish va taklif etilayotgan tovarlarga bo‘lgan
talabni rivojlanish darajasiga bog‘liqligi jihatidan evolyusion taraqqiyot bosqichini kechdi.
Marketing konsepsiyasi haqida quyida rasm va jadvalda ma’lumotlar berilgan.
Marketing va tadbirkorlik sohasida dunyo ilmi va amaliyoti marketing evolyusiyasida
quyidagi konsepsiyalarni asosladi va tavsiya etdi:
• ishlab chiqarish konsepsiyasi;
• tovar konsepsiyasi;
• sotish konsepsiyasi;
• an’anaviy marketing konsepsiyasi;
• ijtimoiy-axloqiy marketing konsepsiyasi;
• o‘zaro aloqaviy marketing konsepsiyasi.
Ko‘rsatib o‘tilgan marketing konsepsiyalari har bir mamlakat
uchun standart yoki
norma yoki qoida sifatida ko‘rilmasligi kerak. Marketing evolyusiyasi har qaysi
mamlakatda o‘zini xususiyatlari va bozor munosabatlari rivojlanish darajasiga bog‘liq
bo‘ladi. Biroq marketingni paydo bo‘lishi bilan bog‘liq jahon tajribasi hamda bozor
munosabatlarini rivojlanishi aniq mamlakatlarda tadbirkorlik faoliyatini tadbiq tadbiq
bozor munosabatlarini shakllantirishga ishlatilishi mumkin ekanligi foydali hisoblanadi.
Bundan tashqari marketingni rivojlanishida mashhur umumiy tendensiya – e’tiborni tovar
ishlab chiqarishdan iste’molchiga, uning xohish va ehtiyojlariga qaratish talab etiladi.
