1-MAVZU: O‘ZBEKISTONDA TABIATNI MUHOFAZA QILISH
O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan boshlab Rio-de Janeyro
Konferensiyasida qabul
qilingan ekologik siyosatni, ya’ni atrof-muhit sifatini
yaxshilash
va
aholi
salomatligini
mustaxkamlashga
qaratilgan
ishlarni
muvafaqqiyatli amalga oshirmoqda.
Ekologik muammolarni hal etishning asosiy yo‘nalishlari, Vazirlar
Maxkamasi, Ekologiya va atrof-muhit muhofazasi davlat Qo‘mitasi, turli
tashkilotlar hamda davlat tomonidan qabul qilingan
atrof-muhitni muhofaza
qilishning milliy xarakat rejasi, atrof-muhit muhofazasi bo‘yicha gigienik milliy
harakat rejasi, biologik xilma-xillikni saqlash bo‘yicha milliy xarakat rejalari va
strategiyalarida o‘z aksini topgan.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlatning eng muhim
vazifasi aholi sonining
o‘sishi, shaharlararo transport orqali yuk tashish, sanoat va qishloq xo‘jaligi ishlab
chiqarishini rivojlantirish bilan bog‘liq ravishda atrof-muhit muhofazasi
muammolarini hal etish, ya’ni tabiiy resurslarni qayta ishlash va ulardan oqilona
foydalanish masalalarini hal etishdan iboratdir. O‘tish davrida,
shubxasiz, tabiiy
resurslardan foydalanish darajasi o‘zgaradi va atrof-muhitning ifloslanishiga ta’sir
ko‘rsatadi.
Bunday sharoitda Ekologiya va atrof-muhit muhofaza qilish davlat Qo‘mitasi
tomonidan tabiiy resurslarni tejab-tergab sarflash va kam chiqitli texnologiyalardan
foydalanish kabi ekologik siyosatni qo‘llashni taqozo etadi. Shunga qaramasdan
respublikada quyidagi ekologik muammolar hal etilmay qolmoqda:
1. Orolbo‘yidagi ekologik tang ahvol.
2. Yer, suv, biologik resurslarning qisqarishi.
3. Yer, suv, biologik xilma-xillikka va atmosfera havosining sifatiga qo‘shni
davlatlarning ta’siri.
4. Tabiiy holatni va uning ifloslanish manbalari, shuningdek tabiiy resurslardan
foydalanishni nazorat qilish uchun texnik va metodik imko-niyatlarning
cheklanganligi.
5. Atrof-muhit holatini analitik nazorat qilish uchun
maxsus asbob-uskunalar
ishlab chiqaruvchi korxonalarning mavjud emasligi.
6. Tog‘-qon chiqindilari, avvalgi uran konlari, ayniqsa ularning chegara
hududlaridagi holati.
7. Sanoat va maishiy turmush chiqindilarini qayta ishlovchi va o‘zlash-tiruvchi
tizimning takomillashmaganligi.
8. Tabiiy atrof-muhit va ularning ifloslanish holati bo‘yicha
yetarli ekologik
bank tizimi ma’lumotlarining yetarli bo‘lmasligi.
Tabiiy atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan samarali
foydalanish masalalari makroiqtisodiyotini isloh qilish jarayonida uning diqqat
markazida turmog‘i lozim.
O‘zbekiston Respublikasining atrof-muhit va tabiatni muhofaza qilish
sohasidagi birinchi navbatdagi vazifalari quyidagilar hisoblanadi:
1. Jamiyatning ta’lim olish va intellektual potensiali o‘sishini ta’minlovchi
sharoitni yaratish.
2. Atrof-muhit holatini yaxshilash hamda global
ekologik muammolarni hal
etish uchun ko‘proq mablag‘ ajratish.
3. Genetik fondni, turlar xilma-xilligi va landshaftlarni saqlash.
4. Tabiatdan foydalanishning iqtisodiy mexanizmlarini takomillash-tirish.
5. Maxsus muhofazaga olingan hududlarni boshqarish bo‘yicha dasturlar ishlab
chiqish.
6. Atrof-muhitni ifloslanish manbalarini aniqlash bo‘yicha nazorat tizimini
takomillashtirish va rivojlantirish.
7. Xususiylashtirish jarayonida ekologik talablarga rioya qilish va atrof-
muhitga zarar keltirgani uchun javobgarlik kabilarning nazorat mexanizmlarini
yaratish.
8. Ekologik xavfsiz mahsulotlar ishlab chiqarish
va texnologik jarayonlar
sohasida ekologik sertifikatlash tizimini takomillashtirish.
9. Ekologik axborotlar va atrof-muhit monitoringi bo‘yicha bank tizimini
yaratish.
10. Tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha idoralarning faoliyatini yoritib turuvchi
markazlashgan axborot tizimini yaratish.
11. Ekologik ta’lim va tarbiya tizimini yanada rivojlantirish.
12. Xarqaro ekologik normalar va standartlar bo‘yicha bosqichma-bosqich
dasturlar ishlab chiqarish.
13. Xalq xo‘jaligining turli sohalarida ekologik toza texnologiyalar,
chiqindilarni zararsizlantirish va o‘zlashtirish bo‘yicha ilmiy-texnik
ishla-rini olib
borishni davom ettirish.
14. Atrof-muhit muhofazasi, tabiiy resurslardan foydalanish masala-lari
bo‘yicha jamiyatdagi ekologik tashkilotlar bilan o‘zaro hamkorlikni kuchaytirish va
birgalikda ekologiyaga oid qarorlar qabul qilish. Tabiiy resurslarga qazilma
boyliqlar, iqlim, suv, tuproq, o‘simlik, hayvonlar, kosmik resurslar, atom resurslari
kiradi.
