№1 Mavzu: Pedagogika fanlarini o’qitish metodikasining predmeti

166 
Tizimning 
to‘rtinchi bo‘g‘ini
o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va 
malakalarini yaxlit bo‘lim yoki kursning alohida mavzusi bo‘yicha 
davriy tekshirish 
hisoblanadi.
Tekshirishni 
tashkil 
etishda 
beshinchi 
bo‘g‘in
ta’lim 
oluvchilarning, ta’lim jarayonining barcha bosqichlarida egallangan 
bilim, ko‘nikma va malakalarini 
yakuniy tekshirish va hisobga 
olishdir
.
Baholash va uning o‘ziga xosliklari 
Tekshirishdan tashqari nazorat o‘z ichiga baholashni (jarayon sifa-
tida) va bahoni (natija sifatida) ham oladi. 
Baholash
deb bilim, 
ko‘nikma va malakalarni o‘quv dasturida ko‘rsatilgan etalon 
(ko‘rstakich, qolip, o‘lcha-gich)lar bilan solishtirishni aytamiz. 
Baho
deb baholashning ball shaklida ko‘rsatilgan son jihatdan o‘lchamiga 
aytiladi.
Bahoni amalda egallangan bilim, ko‘nikma va malakalar bi-lan 
davlat ta’lim standartiga ko‘ra o‘zlashtirilishi belgilan-gan bilim, 
ko‘nikma va malakalar umumiy hajmi o‘rtasidagi nisbat sifatida 
tushunish (ta’rif-lash)dan ta’lim darajasi-ning miqdoriy mazmuni kelib 
chiqadi. O‘zlashtirish (ta’lim samaradorligi) ko‘rsatkichi B=A/T*100% 
nisbat asosida hisoblanadi. Bunda:
B – o‘zlashtirish (ta’lim samaradorligi) bahosi; 
A – amalda o‘zlashtirilgan bilim va malakalarning hajmi; 
T – o‘zlashtirish uchun taklif etilgan bilim va malakalarning to‘liq 
hajmi. 
Hisobga olish va uning o‘ziga xosliklari 
O‘qituvchi o‘qitish bilan bir vaqtda talabalarning o‘rganilayot-gan 
mavzuni qanday qilib idrok etishini, esda saqlashga xarakat qilishini
va uni amalda qo‘llash malakalarini egallashini hisob-ga olib borishi 
kerak. 
Hisobga olish
– bu o‘qitishning muayyan bir davrida o‘quvchilar 
va o‘qituvchi faoliyatini umumlashtirib xulosa-lash. 
Hisobga olish natijasida o‘qituvchi ham, talaba ham o‘zlari-ning 
keyingi bajaradigan ishlarining shaklini va mazmunini belgilaydi. 
O‘zlashtirishni hisobga olish talabalarning bilish faoliyatini 
rag‘batlantirib, ma’lum bir harakatlarni bajarish uchun uning irodasini
tarbiyalaydi. Shuningdek, o‘zlashtirishni hisobga olish o‘qituvchining 
faoliyatni ham tashkil etadi. O‘qitish metodlari va shakllarining tabora 
takomillashuvi natijasida baho o‘qituvchining pedagogik mahorati 

167 
ko‘rsatkichiga aylanmoqda va o‘qituvchining o‘z malakasini oshirib 
borishida muhim ahamiyatga ega bo‘lmoqda. 
Talabalarning o‘zlashtirish natijalarini hisobga olish
1) o‘quv dasturi asosida mavzu va bo‘limni o‘rganish-da 
talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalarini har tomonlama nazorat 
qilish; 
2) har bir yakunlangan mavzu bo‘yicha talabalarning faoliyati 
to‘g‘risida to‘liq xulosa chiqarish; 
3) o‘rtacha arifmetik ma’lumotlarga tayanibgina talabalarning 
o‘zlashtirish darajasini baholamaslik; 
4) talabalarning mavjud bilimlariga aniq, bataf-sil ma’lumot 
(tavsif) berish uchun ularning bir necha o‘quv yilidagi statistik 
o‘zlashtirish ma’lumotlariga asoslanib tahlil etish.

Download 3,05 Mb.