Ushbu sxemada (irqishlar ulovchi M1 va M2 muftalar, shuningdek shesternali ilashma va podshipniklarda bor
bo„lishi mumkin.
Egiluvchan elementlar va tirqishlarning mavjudligi, EYU mexanik qismining xisoblash sxemasini
murakkablashtiradi va uni ko„p massali sxemaga aylantiradi. Agar, faqat bir elementning egiluvchanligi xisobga
olinib, tirqishlar inobatga olinmasa, u xolda keltirish operatsiyalarini bajarish, EYU mexanik qismini 2.5-rasmda
ko„rsatilgan ikki massali xisoblash tizimi sifatida berish imkonini yaratadi.
Ushbu sxemada,
s bikrlik koeffitsientli 2 egiluvchan element, inersiya momentlari
J
1
va
J
2
bo„lgan ikkita 1 va 3
massani birlashtiradi. Birinchi massa
1
tezlik bilan aylanadi va u dvigatelni xarakatlanuvchi qismining,
shuningdek u bilan mustaxkam bolangan kinematik sxema elementlarining massalarini o„z ichiga oladi, ikkinchi
massa esa
2
tezlik bilan aylanib, o„z ichiga ijro organi xamda u bilan mustaxkam bolangan elementlarning
massalarini oladi. Birinchi massaga dvigatel momenti
M va egiluvchan moment
M
e
, ikkinchiga esa egiluvchan
moment
M
e
va yuklama momenti
M
s
qo„yilgan. Ikki massali tizimning xarakati, quyidagi tenglamalar to„plami
bilan ifodalanadi:
M - M
e
= J
1
d
1
/d
t;
M
e
- M
s
= J
2
d
2
/d
t ;
M
e
=
s (
1
-
2
),
bunda
1
,
2
– birinchi va ikkinchi massalarning mos ravishda buralish
burchaklari.
Tenglamalarga kiruvchi
s bikrlik koeffitsienti egiluvchan elementning
materiali va geometrik o„lchovlari bilan aniqlanadi.Bikrlik koeffitsientini
dvigatel vali-ga keltirish quyidagi ifodalar orqali amalga oshiriladi
c = c
1
2
;
c = c
2
/ i
2
,
bunda
s
1
va
s
2
- mos ravishda, egiluvchan o„q (N/m) va egiluvchan valning
(Nm) bikrlik koeffitsentlari.
Bikrlik koeffitsientlari
s
1
, s
2
, s
3
,
. . . bo„lgan bir nechta egiluvchan elementlar parallel ulanganda, ekvivalent
bikrlik
s
ekv
quyidagicha aniqlanadi:
s
ekv
= s
1
+ s
2
+ s
3
+ . . .
ular ketma-ket ulanganda esa: 1/
s
ekv
= 1/
s
1
+ 1/
s
2
+ 1/
s
3
+
. . .
Ikki yoki undan ortiq egiluvchan elementlarning egiluvchanligi xisobga olinganda, xisoblash sxemasi mos
ravishda uch massali, to„rt massali va x.k. bo„ladi. Ko„p massali xisoblash tizimlari, EYU kinematik sxemalaridagi
tirqishlar eotiborga olingan xolatlarda „am xosil bo„ladi. Tirqishlarni keltirish quyidagi qoidalar bo„yicha amalga
oshiriladi:
- aylanma xarakatdagi va
1
(rad) burchak tirqishi bo„lgan element uchun, tirqishning keltirilgan qiymati
=
1
i,
rad;
- ilgarilama xarakatdagi va
2
(m) chiziqli tirqish bo„lgan element uchun, tirqishning keltirilgan qiymati
=
2
/
, rad;
Ko„p massali tizimlarning xarakati murakkab va xilma-xil bo„ladi, shuning uchun ularning taxlili ko„p xollarda
xisoblash texnikasini qo„llashni talab qiladi.
