220
bo‘lib, ikkita doira bo‘ylab harakat qiladi. Lekin ushbu
qon aylanish doiralari bir-biridan butunlay ajralmagan.
Yurak qorinchasidan arterial konus boshlanadi. Undan
3 juft arteriya tarmoqlanadi. Bir juft o‘pka-teri
arteriyalari orqali venoz qon o‘pka va teriga boradi.
Kislorodga to‘yingan qon o‘pka venasi orqali chap
bo‘lmachaga, teri venasi orqali esa kovak venaga
quyiladi. Bu kichik qon aylanish doirasi hisoblanadi.
Qorinchadagi aralash qon bir juft (o‘ng va chap) aorta
yoyi orqali tanaga aralash qon, bir juft uyqu arteriyalari
orqali hali aralashib ulgurmagan
arterial qon miyaga
boradi. Miyadan va tanadan yig‘ilgan venoz qon
kovak venalar orqali o‘ng bo‘lmachaga quyiladi. Bu
katta qon aylanish doirasi hisoblanadi. Bularda yurak
urishi (puls) past 40–50 tani, ba’zilarida 20–30 tani
tashkil qiladi (71-rasm).
Sudralib yuruvchilar haqiqiy quruqlik hayvonlari
bo‘lib, qon suyak ko‘migi va taloqda ishlab
chiqiladi. Ularning yuragi ikkita bo‘lmacha va bitta
qorinchadan iborat. Qorincha chala to‘siq
bilan
ajralgan bo‘ladi. Timsohlarda to‘siq to‘liq bo‘lib,
yuragi to‘rt kamerali. Lekin sudralib yuruvchilarning
barchasida tanada aralash qon oqadi. Suvda hamda
quruqlikda yashovchilardan farqli ravishda sudralib
yuruvchilarda qorinchadan mustaqil ravishda 3 ta
qon tomiri chiqadi. Qorinchaning chap tomonidan
arterial qonga ega o‘ng aorta yoyi chiqib, undan
bosh miyaga ketuvchi uyqu arteriyasi, o‘rta qismidan
tanaga
ketuvchi chap aorta yoyi, o‘ng tomonidan
o‘pkaga ketuvchi venoz qonga ega o‘pka arteriyasi
boshlanadi. O‘ng va chap aorta yoylari birlashib
orqa aortani hosil qiladi. Shuning uchun miyaga
arterial qon, tanaga aralash qon, o‘pkaga
esa venoz
qon boradi. O‘pka venalari chap bo‘lmachaga
quyiladi. Bosh miya va tanadan keluvchi venoz qon
o‘ng bo‘lmachaga quyiladi.
