Daftaringizga atamalarning ma’nosini yozib oling: e kologik piramida qoidasi, son piramidasi, biomassa piramidasi, energiya piramidasi. Bilimlaringizni qo‘llang. 1. Ekologik piramida qoidasining mohiyatini aytib bering. Ekologik piramida-
larning qanday turlari bor? Ularning xususiyatlarini tushuntiring?
2. Son, biomassa va energiya piramidalari nimani aks ettiradi?
3. Ekologik piramidalarning qaysi turi ekosistemaning trofik strukturasiga
bog‘ liq emas?
4. Tipik va teskari piramidalarga misollar keltiring.
5. Inson faoliyatining qaysi sohalarida ekosistemalarning biologik mahsuldorligi
haqidagi bilimlar juda zarur? Javobingizni misollar bilan tushuntiring.
O‘ z fikringizni ayting. 1. Ilonning biomassasi yoz davomida 0,2 kg ga ortgan bo‘lsa, «10% qoidasi»ga
asoslanib o‘tloqning ekologik piramidasini tuzing: o‘tloq sebargasi
kapalak
baqa
ilon
ilonburgut.
2-laboratoriya mashg‘uloti. Mavzu. Oziq zanjiri va ekologik piramidalarga oid masalalar. Laboratoriya mashg‘ulotining maqsadi: ekologik piramida qoidalariga asos-
lanib masalalar yechish, tirik organizmlarning oziq zanjirida tutgan o‘rnini aniqlash,
ekologik jamoalarda organizmlar o‘rtasidagi biotik munosabatlarning matematik
modelini tuzishni o‘rganish.
Ishning borishi: 1-masala. O‘tloq ekosistemasida quyidagi hayvonlar yashaydi: kapalak qurti,
chittak, beda, qirg‘iy. Shu hayvonlar yordamida oziq zanjiri tuzing.
2-masala. Berilgan tirik organizmlar va ularning ekologik guruhlari o‘rtasidagi
muvofiqlikni aniqlab, jadvalga yozing: sebarga, ilonburgut, baqa, mikroskopik
zamburug‘, qo‘ng‘iz.
Produtsent
I tartib konsument
II tartib konsument
III tartib konsument
R
edutsent
107
3-masala. III tartib konsumentning umumiy massasi 8 kg bo‘lsa, oziq zanjiri
komponentlarining umumiy massasini aniqlang va jadvalga yozing.
