• Tabiiy va sun’iy ekosistemalarning qiyosiy tavsifi
  • 1-nashr O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi




    Download 4,78 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet96/179
    Sana18.06.2024
    Hajmi4,78 Mb.
    #264228
    1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   179
    Bog'liq
    Biologiya 11 sinf

    Kosmik ekosistemalar.
    Uzoq safarga mo‘ljallangan kosmik kema ham 
    kichik antropogen ekosistema hisoblanadi. Hozirgi paytda barcha kosmik 
    kemalar hayot uchun zarur bo‘ladigan zaxiralar bilan ta’minlangan. Ularda 
    suv va havoning regeneratsiyasi fizik-kimyoviy usullar yordamida amalga 
    oshadi. Kosmik kemalar hayot uchun zarur barcha abiotik komponentlarni 
    qayta hosil qiluvchi va ularni qayta ishlovchi sistemalar bilan jihozlanadi. 
    Quyida tabiiy va sun’iy ekosistemalarning qiyosiy tavsifi berilgan (3-jadval).
    3-jadval
    Tabiiy va sun’iy ekosistemalarning qiyosiy tavsifi
    Tabiiy ekosistemalar
    Sun’iy ekosistemalar
    Biosferaning evolutsiya jarayonida shakllan
    -
    gan birlamchi tabiiy elementar birligi
    Biosferaning inson tomonidan shakllan
    -
    tirilgan ikkilamchi sun’iy tarkibiy qismi
    Tabiiy ekosistemalar evolutsiyasida tabiiy 
    tanlanish asosiy harakatlantiruvchi kuch 
    hisoblanadi
    Agroekosistemalarda tabiiy tanlanish ku
    -
    chi inson tomonidan susaytirilgan, asosiy 
    yo‘nalish sun’iy tanlash hisoblanadi
    Ko‘plab hayvon va o‘simlik turlaridan tar-
    kib topgan, bir necha turlarga mansub po-
    pulatsiyalar hukmronlik qiladigan murak-
    kab biologik sistema
    Bir o‘simlik yoki havvon turi populatsi
    -
    yalari hukmronlik qiladigan soddalashgan 
    ekosistema


    121
    Fitosenozning ekologik xilma-xilligi, o‘z-
    o‘zini boshqarishi ekosistemaning dinamik 
    muvozanatini ta’minlaydi 
    Biomassasi tarkibi, mahsuldorlikning tur-
    g‘un ligi doimiy emas
    Birlamchi mahsulot konsumentlar yoki re
    -
    dutsentlar tomonidan iste’mol qilinadi va 
    davriy aylanishda ishtirok etadi
    Mahsulotning ma’lum qismi inson ehtiyoj-
    larini qondirish maqsadida ekosistemadan 
    chiqarib yuboriladi
    Quyosh energiyasini qabul qiladi, 
    o‘zgartiradi, to‘playdi
    Faqatgina quyosh energiyasidan emas, inson 
    tomonidan beriladigan qo‘shimcha energi
    -
    yadan ham foydalanadi
    Unumdor tuproqning hosil bo‘lishini 
    ta’minlaydi
    Tuproqning unumdorligini pasaytiradi
    Suvni sekin-asta sarflaydi va tozalaydi
    Suvni sarflaydi, ifloslantiradi 
    O‘zini o‘zi boshqarish va tiklash 
    xusu siyatiga ega
    Doimiyligini saqlash va tiklash uchun ko‘p 
    kuch sarflanadi

    Download 4,78 Mb.
    1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   179




    Download 4,78 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    1-nashr O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi

    Download 4,78 Mb.
    Pdf ko'rish