Sekryutizas
iyalashgan
“yashil
obligatsiya
”
“Yashil
loyihalar”
portfelini qayta
moliyalashtirish
Aktivlardan
keladigan
tushumlar
ushbu
turdagi
obligatsiyalarni
so„ndirishning
asosiy manbai
hisoblanadi
Kredit reytingi
ta‟minotga
bog„liq holda
belgilanadi
Loyihalarni
guruhlash,
kichik
loyihalarga
yirik
investorlarni
jalb etish,
kichik
loyihalar
bilan bog„liq
risklarni
kamaytirish
imkoniyati
Regress
huquqi
kafolatlang
an
Tesla Energy
(yashash binolari
ijarasini
qo„llabquvvatlas
h)
Boshqa qarz
dastaklari
“Yashil
loyihalar”ni
moliyalashtirish
uchun
yo„naltirilgan
obligatsiyalarga
o„xshash boshqa
dastaklar
Loyihalarni
maqsadli
moliyalashtiri
sh imkoniyati
Moliyaviy
dastak
turiga
bog„liq
risklarning
mavjudligi
Green Sukuk
Climate Bond Initiative ma‟lumotlariga ko„ra “Yashil obligatsiyalar”ning
yillik
emissiyasi 2007-2019 yillarda 0,8 mlrd. dollardan 257,7 mlrd. dollargacha, ya‟ni
300 baravardan ko„proqqa oshgan. 2019 yilda jami “yashil obligatsiyalar”ning
26,3%i yangi emitentlar
tomonidan chiqarilgan
(1rasm).
1-rasm. Jahonda “yashil obligatsiyalar” emissiyasining o„zgarishi, mlrd. doll.
“Yashil obligatsiyalar” boshqa moliyaviy dastaklarga nisbatan qator afzalliklarga ega:
-
investitsion reytingining yuqoriligi (A va undan yuqori);
-
emitentlarning yuqori maqomga egaligi (emitentlar tarkibida xalqaro moliyaviy
institutlarning ko„pligi);
-
davlat tomonidan muntazam qo„llab-quvvatlanishi.
Xalqaro “yashil obligatsiyalar” bozoriga xos xususiyatlar:
-
investorlar talabining yuqoriligi - “yashil obligatsiyalar”ga
xalqaro moliya
bozorining yangi dastagi sifatidagi qiziqish ortib bormoqda;
-
joylashtirish tezligining yuqoriligi - talab yuqoriligi tufayli “yashil obligatsiyalar”
birlamchi bozorga joylashtirilgandan keyin 1 soat ichida sotilib ketadi;
-
istiqbolli kelajak – yetakchi institutsional investorlar “yashil obligatsiyalar”ga
bo„lgan talabning ortib borayotganligini namoyish qilishmoqda;
-
ixtisoslashuv - “yashil obligatsiyalar”
bilan ixtisoslashgan, “Yashil fondlar”, deb
ataluvchi investitsiya kompaniyalari shug„ullana boshlashdi.
,
8
0
4
,
0
9
,
0
,
0
4
1
,
2
3
,
1
11
0
,
6
,
36
41
8
,
87
,
2
155,5
167,0
257,7
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Xalqaro yashil moliyalashtirish bozorining yetakchi segmentlari sifatida banklarning
yashil kreditlari, “iqlim” va “yashil obligatsiyalar”ini keltirish mumkin (2-rasm).
“Yashil obligatsiyalar” emissiyasining geografik tarkibida yetakchilik AQSh, Xitoy
va Fransiyaga tegishli bo„lib, ular hissasiga jami emissiyaning 44,0% to„g„ri keldi.
Jumladan, 2019 yilda AQShda 51,3 mlrd. doll., Xitoyda 31,3 mlrd. doll. va
Fransiyada 30,1 mlrd. dollar miqdorida “yashil obligatsiyalar” bozorga chiqarilgan.
Yevropa
Ittifoqi, AQSh va Xitoy hissasiga global yashil obligatsiyalar chiqarish
hajmining 73,5%i to„g„ri
kelgan
(3-rasm).
Germaniya iqtisodiyoti hajmi jihatdan
Yevropadagi eng yirik iqtisodiyot hisoblanishiga qaramasdan “yashil obligatsiyalar”
bozorida to„rtinchi o„rinni egallaydi. Germaniyada chiqarilgan jami “yashil
obligatsiyalar” qiymati 33,6 mlrd. dollarga teng va 2018 yilda qiymati 7,7 mlrd.
dollarlik obligatsiyalar muomalaga chiqarilgan. “Yashil obligatsiyalar” savdosidan
tushgan tushumlarning 70%i energetika sohasiga yo„naltirilgan
109
.
“Yashil obligatsiyalar”ni emitentlar bo„yicha tahlil etadigan bo„lsak, 2019
yilda
muamolaga chiqarilgan jami obligatsiyalarning 23,0%i (59,3 mlrd doll., 2018 yilda
29,5 mlrd doll. yoki 23%) nomoliyaviy korporatsiyalar, 21,3%i (55 mlrd. doll.,
2018 yilda 49,7 mlrd. doll.) moliyaviy korporatsiyalar, 15,0%i davlat tashkilotlari,
12,3%i esa ta‟minlangan obligatsiyalar hissasiga to„g„ri keldi (4-rasm). “Yashil
