1. “Yashil loyihalar”ni investitsiyalash yo„nalishlari va dastaklari

dollarga teng “yashil obligatsiyalar” emissiya qilingan. Mazkur korporatsiya 
ma‟lumotlariga ko„ra, “yashil obligatsiyalar” emissiyasi natijasida atmosferaga 
chiqarilayotgan
 
issiqxona gazlarini 18,4 mln. tonnaga qisqartirish, 721,223 
MVt/soat energiyani tejash (bir yilda 89 mingta uyga yetadigan), yiliga 20 468 
892 MVt/soat (Irlandiya hududiga teng mamlakat foydalanadigan) miqdorida 
tiklanadigan energiya ishlab chiqarish, 7558 MVt quvvatga ega tiklanadigan 
energiya quvvatlarini ishga tushirish mumkin
7
. 
3. Tiklanadigan energiya manbalarini o„zlashtirishni investitsiyalash
xususiyatlari.
Tiklanadigan energiya manbalarini o„zlashtirishga investitsiya sarflash sarmoyadorlar 
uchun daromadlilik darajasini oshirish va loyihalarning risk darajasini pasaytirishga 
xizmat qilishi lozim. Hozirda tiklanadigan energiya manbalariga sarflanayotgan 
investitsiyalarni moliyalashtirish quyidagi manbalar hisobidan amalga oshirilmoqda:
-
korxona va korporatsiyalarning sof foydasi;
-
korxona va korporatsiyalarning ichki rezervlari;
-
kredit-bank tizimi muassasalari tomonidan jamg„arilgan mablag„lar; qimmatbaho 
qog„ozlar emissiyasi;
-
turli darajadagi budjet mablag„lari.
Jahon amaliyoti ko„rsatishicha, an‟anaviy moliyalashtirish turlaridan tashqari “yashil 
obligatsiyalar”, PPA (Power purchase agreement – energiya xaridi kelishuvi), 
kommunal xizmatlar ko„rsatuvchi korxonalar, turli xil jamg„armalar va institutsional 
investorlarning mablag„lari ham “yashil investitsiyalar” manbai sifatida xizmat 
qilmoqda.
Tiklanadigan energiya manbalariga investitsiya sarflashning PPA manbasi “yashil 
energiya”ni yirik korxonalar tomonidan avvaldan xarid qilishlarini nazarda tutadi. 
Ekologik jihatdan toza elektrenergiyani sotib olishni hohlagan kompaniyalar oldida 

turli tanlov yo„llari mavjud. Jumladan, o„z binolari tomlariga quyosh panellarini 
o„rnatishlari yoki tiklanadigan energiya manbalariga sertifikatlarni sotib olishlari 
mumkin. Biroq bu turdagi invetitsion loyihalarga faqatgina Google, Microsoft va 
Amazon kabi axborot texnologiyalari sohasidagi yirik korporatsiyalargina qiziqish 
bildirmoqda. Bloomberg tadqiqotlariga ko„ra, 2020 yilning 1 choragida Yevropada 
qirg„oq bo„ylariga o„rnatilgan generatorlardan olinadigan shamol energiyasining 
eng past PPA narxi Shvesiyada 1 MVt-s/30,5 yevro, quyosh energiyasi eng arzon 
narxi esa Ispaniyada qayd etilgan bo„lib, 1 MVt-s/30,5 yevroni tashkil etdi
8
.
Yashil 
iqtisodiyotning 
energiya 
sohasiga 
sarflanayotgan 
investitsiyalar 
manbalarining yana biri kommunal xizmatlari ko„rsatuvchi kompaniyalar 
hisoblanadi. Hozirda kommunal xizmatlar ko„rsatuvchi aksariyat yirik 
kompaniyalar an‟anviy energiya manbalari bilan bir qatorda tiklanadigan energiya 
manbalaridan ham faol foydalanishmoqda.
BMT ma‟lumotlariga ko„ra, jahonda 2019 yilda tiklanadigan energiya manbalarini 
9
o„zlashtirishning yangi quvvatlarini ishga tushirish uchun sarflangan investitsiyalar 
miqdori 282,2 mlrd. dollarni tashkil etdi. Ushbu ko„rsatkich 2018 yilga nisbatan 
1%ga o„sgani holda 2017 yildagi ko„rsatkichga nisbatan 10%ga pasaygan. Shunga 
qaramasdan 2019 yilda ishga tushirilgan yangi quvvatlar 184 GVt ni tashkil etdi va
2018 yilga nisbatan 20 GVt ga o„sdi. Bu holatni shamol va quyosh energetikasining 
samardorligini boshqa energiya manbalariga nisbatan yuqoriligi hamda 
ekspluatatsiya xarajatlarining arzonligi bilan izohlash mumkin. Jahonda quyosh 
energiyasiga investitsiyalash ulushining yuqori bo„lishiga qaramasdan rivojlangan 
mamlakatlarda 
“yashil 
investitsiya”lar 
ko„proq 
shamol 
energiyasiga, 
rivojlanayotgan mamlakatlarda esa quyosh energiyasiga (Xitoydan tashqari) 
yo„naltirilgan. Mazkur holatni ushbu mamlakatlarning geografik va iqlimiy 
sharoitlari bilan bog„liq omillar orqali tavsiflash mumkin.
Tahlillar, 2005-2019 yillarda yangi quvvatlarni ishga tushirishga sarflanayotgan 
investitsiyalar tarkibida rivojlangan mamlakatlar ulushi 71,7%dan 46,1%ga qadar 

qisqarib, rivojlanayotgan mamlakatlar ulushi esa 28,3%dan 53,9%ga qadar 
ortganligini ko„rsatmoqda. Rivojlanayotgan mamlakatlar ulushining yarmidan 
ortig„i Xitoy hissasiga to„g„ri keladi. Mamlakatda 2019 yilda muqobil energiya 
ishlab chiqarish quvvatlarini ishga tushirish uchun sarflangan investitsiyalar 
miqdori 83,4 mlrd. dollarni tashkil etdi (1-rasm).

Download 0,87 Mb.