11
§
2. Túrkstanda sovet hákimiyatınıń májbúriy túrde ornatılıwı
hám de bolshevikler diktaturası
Rossiyadaǵı Oktyabr awdarıspaǵı hám de onıń Túrkstan úlkesine
tásiri. 1917-jılı avgusttıń aqırı — sentyabrdiń baslarında bolshevikler
Petrograd hám Moskva Sovetlerinde kópshilikti iyeledi hám de
hákimiyattı basıp alıw ushın qurallı awdarıspaqqa tayarlıq kórdi.
24-oktyabrden 25-oktyabrge óter túnde qurallanǵan jumısshılar,
Petrograd garnizonınıń soldatları hám Baltik flotınıń martosları
Qısqı sarayǵa bastırıp kirdi hám májilis ótkerip atırǵan Waqıtsha
húkimet aǵzaların qamaqqa aldı. Petrogradta ashılǵan Pútkil Rossiya
Sovetleriniń II syezinde bolshevikler dáslep
sol eserler menen
birgelikte Waqıtsha húkimet awdarılǵanlıǵın qollap-quwatlap, Tınıshlıq
hám jer haqqında dekretler járiyaladı.
Pikir!
8-9-klaslarda alǵan bilimińizge súyenip, dekret atamasına túsinik
beriń. Dekrettiń basqa nızam hújjetlerinen ayırmashılıǵı qanday?
Vladimir Ilich Ulaynov (Lenin) basshılıǵındaǵı húkimet — Xalıq
Komissaları Soveti (XKS)n dúzdi. Bolshevikler Petrograd hám Mosk-
vada Waqıtsha húkimetke sadıq kúshlerdiń qarsılıǵın ayawsız bastırıp,
Rossiyanıń áhmiyetli oraylıq sanaat qalalarında tezlik penen óz
hákimiyatların ornattı.
1917-jıldıń gúzinde Túrkstanda hákimiyattıń bolshevikler tásirin-
degi Sovetler qolına ótiwi ushın obyektiv shárt-sharayat joq edi,
bolsheviklerdiń xalıq ortasında tásiri de az bolǵan. Bul jerde tiykarǵı
siyasiy kúshler eserler hám milliy partiyalar edi. Biraq, mine usšnday
qıyın siyasiy sharayatta Túrkstandaǵı milliy siyasiy kúshler hám
olardıń jetekshileri bolsheviklerdiń kúshin jeterlishe bahalamadı hám
de oǵan qarsı gúreske birlese almadı.
Este saqlań!
Rossiyaǵa oktyabr awdarıspaǵı nátiyjesinde hákimiyat Waqıtsha
húkimetten, Lenin basshılıǵındaǵı bolshevikler partiyası qolına ótti.
