|
Cholgʻu ijrochiligida musiqiy taʼlim uzviyligini taʼminlashBog'liq musiqa-ta-limida-cholg-u-ijrochiligining-uzviylik-masalalari (1)Cholgʻu ijrochiligida musiqiy taʼlim uzviyligini taʼminlash
Providing the integrity of music education in instrumental performance
Tashkent, Uzbekistan
125
ta‟lim tizimi talab darajasiga javob beradigan o„quv qo„llanmalari, darsliklar yaratish
ushbu ehtiyojlarning oldini olish uchun xizmat qiladi.
Bolalar musiqa va san‟at maktablarida o„qitish uslubiyoti o„quvchiga cholg„u
haqida ilk ma‟lumotlarni berish, cholg„uda ijro holati (postanovka)ni to„g„ri qo„yish
hamda nazariy bilimlarni asta–sekinlik bilan o„rganishdan boshlanadi.
O„quvchini musiqa maktabiga qabul qilish imtihonlarida uning iste‟dodi,
eshitish qobilyati, eslab qolish qobilyati, ritm xissi sinovdan o„tkaziladi. Tabiiyki,
ba‟zi bir o„quvchilarda ritm his qilish qobilyati pastroq bo„lishi mumkin, ba‟zilarida
esa eshitish qobilyatida kamchiliklar bo„ladi. Ana shu kamchiliklarni to„g„irlash,
musiqiy qobiliyatni rivojlantira olish kerak. Ya‟ni ritm his qilish qobilyati pastroq
o„quvchi bilan o„qitish jarayonida ko„proq ritm ustida ishlash maqsadga muvofiqdir.
Dars mashg„ulotlarida o„qituvchi qarsak chalish orqali turli xil ritmlarni chalib
berishi va o„quvchidan ushbu ritmni takrorlashni talab qilishi uning ritm his qilish
qobilyatini asta - sekinlik bilan rivojlanishiga turtki bo„ladi. Albatta ushbu jarayonda
oddiy, sodda ritmdan asta-sekin murakkabga o„tish kerak.
Dastlabki dars mashg„ulotlarida o„quvchiga o„z cholg„usining kelib chiqish
tarixi, cholg„uning tuzilishi, ushbu cholg„uda ijro etgan mashhur ustoz - sozandalar,
cholg„uning o„quv jarayonidagi ahamiyati, uning orkestrda tutgan o„rni haqida
umumiy tushunchalar berish maqsadga muvofiqdir. Cholg„uda ijro holati
(pastanovka)ni to„g„ri shakllantirish muhimdir. Ilk mashg„ulotlardan o„quvchining
to„g„ri o„tirishiga alohida e‟tibor berish kerak. O„tirish holatida yuzaga keladigan
kichik bir xato ham o„quvchining ijro mahoratining past bo„lishiga hamda gavdaning
rivojlanishiga ham salbiy ta‟sir ko„rsatadi. Bunda ahamiyat beradigan asosiy vazifa
o„quvchiga to„g„ri o„tirishni o„rgatayotganda uning bo„yi, qo„l – oyoqlarining
uzunligini hisobga olgan holda postanovka qo„yishdir. Ya‟ni har bir o„quvchining
induvidual holatidan kelib chiqqan holda uni sozanda sifatida to„g„ri rivojlantirish bu
ustozning muhim vazifasi hisoblanadi. Musiqa maktablarida cholg„uni ijro etish bilan
birgalikda musiqa nazariyasi hamda solfedjio fanlari o„qitiladi. Ushbu fanlarni
mukammal egallash ijrochi uchun muhim. Musiqadagi nazariy fanlarni puxta
egallamaslik ijrochining kelajakdagi bilim olishiga salbiy ta‟sir ko„rsatadi.
Ijrochiga cholg„uda ijro etish ko„nikmalari bosqichma – bosqich o„rgatib
boriladi. Bolalar musiqa va san‟at maktablarida har bir cholg„uda o„qitish uchun
o„quv dasturi mavjud. Masalan dutor cholg„usi uchun ishlab chiqilgan dasturni ko„rib
chiqaylik. Ushbu dastur U.K.Rahmatullayeva (Toshkent shahar Uspenskiy nomidagi
RIMAL dutor sinfi o„qituvchisi), N.Atayeva (23-son BMSM dutor sinfi o„qituvchisi),
F.Rasulova (22-son BMSM dutor sinfi o„qituvchisi)lar tomonidan tuzilgan bo„lib,
mazkur dastur 2015-2016–yillarda bolalar musiqa va san‟at maktablarining xalq
cholg„ulari bo„limi o„quvchilari tomonidan sinovdan (aprobatsiyadan) o„tgan.
|
| |
