|
13-maruza. Viruslar vaularning klassifikatsiyasi. Reja
|
| bet | 2/11 | | Sana | 10.06.2023 | | Hajmi | 189 Kb. | | #71804 |
Bog'liq 13-maruza. Viruslar vaularning klassifikatsiyasi. Reja PERSPEKTIV TASVIR QURISH USULLARI, diskret tuzilmalar amaliy1 Alijon, 183-187, BAXT tufayli muazanatni buzish, jfjnjh, “Maktabgacha va korrekcion pedagogika” Pan dastur 4 Kurslar ushın (2), $RG6434M, 87 Tehnologiy robototizirovannogo proizvodstva, Robot elektr yuritmalarga qo, O\'ralov Jonibek Bulutli 2, O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi ajiniyoz nomidag-fayllar.org, 7-mavzu kompyuter tizimlari, Termoelektrik hodisalar 10-mavzu, TARJIMAI HOL10-jadval
Hayvon, o‘simlik va bakteriya viruslari
Nuklein kislotasi
|
SimmetriyaTipi
|
Tashqi qobig‘i(+ -)
|
Kapsid diametri(A) yoki kapsomeri(K)
|
Viruslar
|
Guruh nomlari
|
RNK
|
V
|
-
-
|
100—130A
170—200A
250A
|
Oq beda mozaikasi, kartoshkaning- X virusi, kaktus virusi, kartoshkaning aukuba virusi, no‘xotni viskonsiya yo‘l-yo‘lligi virusi, bug‘doy yo‘l-yo‘lligi mozaikasi virusi, lavlagining sariq virusi.
Tamaki mozaikasi virusi, yovvoyi no‘xot mozaikasi virusi, bodringning yashil dog‘lanishi virusi, arpaning yo‘l-yo‘l mozaikasi virusi
|
O‘simlik
viruslari
|
|
|
+
|
90—100A
170A
|
Gripp, tovuq chumasi,
Paragripp virusi, Senday, parotit, shoxli mollar chumasi , itlar chumasi, qizamiq, quturish, Raus sarkomasi, qushlar leykozi
|
Miksoviruslar, Paramiksoviruslar
|
RNK
|
K
|
|
32 K
60 K
92 K
|
Turneps sariq mozaikasi
Pomidor tupi shoxlanishi pakanaligi
Poliomielit, Koksaki A va V, ECHO, rinoviruslar
Jaroxatlanish o‘smalari, reoviruslar
|
O‘simlik
viruslari Pikornaviruslar,
Reoviruslar
|
DNK
|
V
|
+
|
90-100 A
|
Ospovaksina, qushlar chechagi, mollar terisi jarohati
|
Poksviruslar
|
|
K
|
|
12 K
42 K
252 K
812
|
Fag fX174
Poliomalar, papillomalar, SV40
Adenoviruslar, it gepatiti
Radujnosti dolgonojki
|
Papovaviruslar
Adenoviruslar,
Hasharot viruslari
|
|
|
+
|
162 K
|
Uchuq, suv chechak, psevdobeshenstva
|
Gerpes virusi
|
|
S
|
—
|
100S
|
T2 va boshqa juft faglar, V. megaterium fagi
|
Fagi
|
V – spiral simmetriya, K- kubimon simmetriya, S- aralash simmetriya
11-jadval
Hayvon viruslari sistematikasi (S. YA. Gaydamovich, 1965)
Olami, tip (Phylum)
|
Kichik tip (Subphyla)
|
Sinflar
|
Tartiblar
|
Oilalar
|
|
Irsiy material
|
nukleokapsid simmetriyasi
|
Tashqi qobig‘ining bor-yo‘qligi
|
Nukleokapsid diametri, kapsomer va hokazolar
|
Vira
|
Deoxyvira
|
Deoxyhelica
|
Chitovirales
|
Poxviridae
|
Deoxycubica
Deoxybinala
|
Haplovirales
Peplovirales, Urovirales
|
Microviridae,Parvoviridae,Papillomaviridae,Adenoviridae,Iridoviridae,Inophagoviridae,Herpesviridae
Phagoviridae
|
Ribovira
|
Ribohelica
Ribocubica
|
Rhabdovirales ,Rigidoviridales
Flexiviridales
Sagovirales
Gyminovirales
Togavirales
|
Dolichoviridae
Protoviridae
Pachyviridae
Leptoviridae
Mesoviridae
Adroviridae
Myxoviridae
Paramyxovirida
Stomatoviridae
Napoviridae
Reoviridae
Arboviridae
|
Keyingi tuzilgan klassifikatsiyalarda genetik materialiga qarab viruslar ikki tipga bo‘linadi: RNK-viruslar va DNK-viruslar. Keyingi viruslarni tartiblarga bo‘linganda nukleokapsidning simmetriyasi, diametri (ikosaedr tipdagi viruslarga), kapsomerlarning soni (kubsimon simmetriya tipidagi viruslarga), tashqi qobiqning bor-yo‘qligi va boshqa xususiyatlari inobatga olinadi. Mazkur belgilarga asosan mazkur vaqtda o‘rganilgan umurtqali hayvonlar viruslarini quyidagi guruhlarga bo‘lingan:
Vira olamiga (tipi), Subphyla (kichik tip), irsiy materiali- (Deoxyvira); sinflari - nukleokapsid simmetriyasi- Deoxyhelica yoki Deoxycubica; tartiblari - tashqi qobig‘ining bor yo‘qligi Chitovirales yoki Haplovirales; oilalar - nukleokapsid diametri, kapsomer va hokazolar – Poxviridae, Microviridae, Parvoviridae, Papillomaviridae, Adenoviridae, Iridoviridae, Inophagoviridae (11-jadval).
Xuddi shunga o‘xshash bu kichik tipga o‘xshash irsiy materiali Ribovira bo‘lgan kichik tipi bo‘lib, unda Ribohelica, Ribocubica sinflar mavjud. Bu sinfda Rhabdovirales, Rigidoviridales, Flexiviridales, Sagovirales tartiblari mavjud. Ribocubica sinfida esa Gyminovirales, Togavirales tartiblari bor. Bu tartiblar ichida esa birqancha oilalar bor, ya’ni Dolichoviridae, Protoviridae, Pachyviridae, Leptovirida, Mesoviridae, Adroviridae, Myxoviridae, Paramyxovirida, Stomatoviridae, Napoviridae, Reoviridae, Arboviridae oilalari bor. Boshqa sinflar va ulardagi tartiblarda o‘ziga mos oilalar joylashtirilgan (11-jadval).
Virus nuklein kislotasining tipi va zanjirlar sonlariga asoslangan klassifikatsiya
Mazkur klassifikatsiyada barcha viruslar nuklein kislotasining tipiga qarab ikkiga bo‘lingan, ya’ni Dezoksiviruslar va Riboviruslar. Bularning har biri o‘z navbatida ikkizanjirli va birzanjirli DNK guruhiga hamda ikkizanjirli va birzanjirli RNK guruhlariga bo‘lingan. Endigi bo‘linishlar asosida virionning tuzilishi simmetriyasi va qobiqqa egaligi asosida bo‘ladi.
12-jadval
Virus nuklein kislotasining tipi va zanjirlar sonlariga asoslangan klassifikatsiya turi
Viruslar
|
Dezoksiviruslar
|
Riboviruslar
|
1. Ikki zanjirliDNK
|
2.Birzanjirli DNK
|
|
|
| |
