Molekula
tetraedrik tuzilishga ega, valent burchaklar bo’lsa
109
o
28′ ni tashkil etadi.
Markaziy atomdagi bo’linmagan elektronlar juftining
molekula tuzilishiga
ta’siri. Metan, suv va ammiak molekulalari (
3.10-rasm)
valent burchaklar qiymati
metanda 109
o
28′, ammiakda 107,5
o
va suvda 104,5
o
. Valent bolanishlar nazariyasiga
ko’ra
buning sababi, markaziy atomdagi bo’linmagan elektron juftlarning ta’siridir.
Ammiak va suv qatorida markaziy atomdagi bo’linmagan elektronlar jufti bir juftdan
to ikki juftgacha ortadi. Ana shu tufayli valent burchaklarda
kiskarish kuzatiladi
4
.
Markaziy atomning gibridlanishi va undagi bo’linmagan
elektronlarning molekula
tuzilishiga ta’siri -jadvalda keltirilgan.
3.10-rasm. Metan, suv va ammiak molekulasidagi kimyoviy bog`larning hosil
bo`lishi.
Turli molekulalarning geometrik shakli va gibridlanish turi
Gibridlan
ish
turi
Molekulaning
geometrik shakli
Markaziy
atomning
joylanishi*
Valent
burchaklar,
o
Misollar
sp
sp
sp
sp
2
sp
2
sp
2
sp
2
sp
3
sp
3
sp
3
sp
3
sp
3
sp
3
dsp
2
sp
3
d
sp
3
d
2
CHiziqli
CHiziqli
CHiziqli
Tekis uchburchak
Burchakli
Burchakli
Burchakli
Burchakli
Burchakli
Trigonal piramida
Trigonal piramida
Tetraedr
Tetraedr
Tekis kvadrat
Triginal bipiramida
oktaedr
A-E-A
A-E-A
A-E-B
EA
3
EA
2
(
:) EA2(
:)
