16-mavzu: CMS (content management systems — kontentni boshqaruv
tizimlari) haqida.
Reja:
1. So‘nggi yillarda internetdagi yangiliklar.
2. Kontentlar. Kontentlarni boshqaruv tizimlari.
3. Eng keng tarqalgan kontentlar.
So‘nggi yillarda internet omma hayotiga shunchalik jadal ta’sir
ko‘rsatmoqdaki, bu bilan u nafaqat inson hayotining muhim qismiga aylanmoqda, balki
biznes loyihalarning rivojlanishida hal qiluvchi omil vazifasini ham o‘tamoqda.
Internet tarmog‘I kompaniyalarga o‘z biznesini yuritish
va rivojlantirishda katta
yordam berish bilan bu jarayonlarda asosiy rol o‘ynamoqda, shuningdek, u barcha
uchun tengi yo‘q aloqa vositasi hamdir.
Internet virtual axborot makoni bo‘lib, bu makon
millionlab web saytlardan
iborat.
Siz ham o‘z saytingizni yaratib, ushbu makonning bir qismiga aylanishingiz
mumkin. Buning uchun professional yoki tajribali dasturchi bo‘lishingiz yoki
g‘oyangizni amalga oshirish uchun dizayner, dasturchi mutaxassislar jamoasini
yollashingiz
shart emas, balki oddiygina CMSdan foydalanish ko‘nikmalariga ega
bo‘lsangiz kifoya.
Xaker — maxfiy axborotlarni ruxsatsiz olish va ularni virus bilan zararlash
maqsadida yopiq axborot tizimlari, ma’lumotlar banki kabi tarmoqlar himoya
tizimini
buzib kiradigan kompyuter dasturchisi.
Template (shablon) — mazmuni (matn, rasm, multimedia va b.) sayt tizimi
mexanizmi tomonidan to‘ldiriladigan, o‘ziga xos dizayn va tuzilmaga ega HTML
teglar to‘plamidan iborat sahifa.
CMS (content management system — kontentni boshqaruv tizimi) — tayyor
shablonli
tuzilmalar, ma’lumotlarni kiritish va dizayn ishlariga mo‘ljallangan
funksiyalar to‘plamidan iborat platforma. Shuningdek, CMS matnli va multimediali
sahifalardan iborat saytlarni qulay va oson yaratish hamda o‘zgartirish (qo‘shish,
tahrirlash va o‘chirish) imkonini beradigan boshqaruv tizimidir.
CMS saytda yangi sahifalar yaratish, mahsulotlar katalogini o‘zgartirish,
buyurtma berish kabi jarayonlarni amalga oshirish imkoniyatlarini ham beradi.
Har qanday internet sayti HTML tili,
CSS kaskadli stillar jadvali, PHP,
JavaScript singari web texnologiyalar hamda MySQL kabi ma’lumotlar bazasini
boshqarish tizimlari yordamida yaratiladi. Sayt tarkibida biz ko‘radigan barcha
materiallar (matn, rasm, audio, video va b.) ushbu web-texnologiyalar
yordamida
sahifada chiqariladi. Ma’lumki, bunday jarayon ushbu web-dasturlash tillarini yaxshi
o‘zlashtirgan mutaxassis tomonidangina amalga oshiriladi.
CMS esa dasturlash tillaridan bexabar foydalanuvchiga ham sayt yaratish va
uni boshqarish imkonini bera oladi.
Sayt bilan ishlash jarayonining soddaligi va qulayligi. CMSni boshqaruv tizimi
har qanday foydalanuvchiga, bilim darajasidan qat’i nazar, resurslar ustida to‘liq ish
olib borish [saytni boshqarish, ma’lumotlarni tahrirlash, tuzilmani sozlash (bo‘limlarni
qo‘shish va o‘chirish)] imkonini beradi. Bunda sayt strukturasini ishlab chiqish va
dasturlash bo‘yicha texnik bilim yoki ilg‘or ko‘nikmalar talab etilmaydi.
Qisqa
vaqt ichida, yuqori tezlikda sayt yaratish imkoniyati. Dastlab sayt
yaratish ko‘p vaqt talab qiladigan, mashaqqatli jarayon bo‘lgan. CMS ish jarayonining
ko‘plab qismi avtomatlashtirganligi sababli sayt va uning alohida qismlarini yaratishda
vaqt sezilarli tejaladi.
Ortiqcha qiyinchiliklarsiz chiroyli dizayn yaratish imkoniyati. Tizim
boshqaruvi sayt dizayni ustida ishlash va uning tarkibini yaxshilash, yangi elementlarni
qo‘shish va boshqarish imkonini beradi.
