189
Bugungi kunga qadar har ikki davlat munosabatlarida o‘zaro manfaatlarga erishgan.
2006 yilda Qozog'iston-Xitoy neft quvuri o'rnatilishi bilan boshlangan Xitoyga neft
yetkazib berish o'rniga (bundan oldin Xitoy temir yo'l orqali neft import qilgan),
Qozog'istonning umumiy energiya iste'molining taxminan 20%
Xitoy GESlari
tomonidan ta'minlangan
45
.
2015 yilda Rossiya, Belorussiya va Armaniston bilan birgalikda Yevroosiyo
iqtisodiy ittifoqining (YeOII) tashkil etilishi Qozogʻiston diplomatiyasi uchun katta
muvaffaqiyat boʻldi, uning asosiy maqsadi bozor hajmini oshirish, xom ashyo
narxini pasaytirish edi. transport xarajatlarining pasayishi. YeOII oʻzining
bosqichma-bosqich rivojlanishini davom ettirmoqda, yaʼni
YeOIIda yangi
ishtirokchilar paydo boʻlganidan keyin bir muncha vaqt Qozogʻiston uchun neft va
uglevodorodlarni eksport qilish uchun yangi imkoniyatlar ochiladi
46
.
Qirg'iziston Markaziy Osiyodagi barcha davlatlar orasida iqtisodiy rivojlanish
darajasi eng past bo'lgan davlatdir. Avvalo, davlat Qozog'iston yoki Turkmaniston
kabi uglevodorod resurslariga ega emasligi bilan bog'liq. Qolaversa, Qirg‘iziston
o‘sha Qozog‘istondan neft va gaz sotib olishga, muntazam ravishda Moskvadan
imtiyozli kredit olishga, keyin esa qarzni bekor qilish masalasini ko‘tarishga majbur.
Shuning
uchun
energetika
siyosatini
muhokama
qilishda
Bishkekning
Qirg‘izistondagi suv resurslaridan foydalanish borasidagi siyosatiga alohida e’tibor
qaratish lozim. Oʻrta Osiyodagi eng uzun va ikkinchi
yirik daryo Sirdaryo
Qirgʻiziston hududidan boshlanadi. Bugungi kunda Qozog‘iston eng muhim hamkor
bo‘lib qolmoqda. Neft va gaz eksportiga javoban Qirg‘iziston Qozog‘istonga katta
miqdorda elektr energiyasi yetkazib beradi. Shtat hududida butun Oʻrta Osiyo
mintaqasining eng yirik GESlari, birinchi navbatda, Toʻqtoʻgʻul, Kurpsoy,
45
Мамедов И.Б.О. Мультивекторная энергетическая политика Казахстана и ее значение для России
// Каспийский регион: политика, экономика, культура. 2015. № 2 (43). С. 160-165.
46
Mekhdiev E.T. Regional integration in Central Asia in the energy sector // Теории и проблемы
политических исследований. 2018. Т. 7. № 1A. С. 99-108.
