2.Ishning maqsadi: Analoq raqamli va raqamli analog o’zgartgichlarning
elektr zanjirlari, ishlash prinsipi va fizik xususiyatlarini o’rganishdan iborat.
3.Zarur bo’ladigan elementlar: Kompyuter,
Electronic Workbench paket –
programmasi.
4. Ishni bajarish tartibi:
1. Kompuyterning ish stolidan EWB belgisini toping va sichqoncha ko’rsatgichini
uning ustiga joylashtiring hamda uning o’ng tugmasini tez –
tez ikki marta
bosing.
2. Kompyuter ekranida qiyida 2.5 – rasmda ko’rsatilgan singari oyna paydo bo’ladi.
3. Ushbu (2.5-rasm) oynaning asosiy elementlari bilan tanishing.
4. Asboblar paneli elementlari bilan tanishing va unda berilgan asboblar belgilariga
e’tibor bering.
5. EWB programmasining asosiy ish joyiga asboblar panelidan 2.6 –
rasmda
keltriligan sxemani yig’ish uchun zarur bo’ladigan
barcha elementlarni olib
keling.
6. 2.6 – rasmda keltirilgan sxemani yig’ing.
Asosiy menyu Asboblar paneli Mantiqiy zanjirlarni yig’ish uchun asosiy ish
joyi
Sxemani ishga tushirgich
2.5 – rasm. EWB paket – programmasining asosiy oynasi
7. 2.6 - rasmda raqamli signallarni analog signalga o’zgartirish sxemasi keltirilgan.
Unda R-2R turidagi RAO’ning elektr sxemasi keltirilgan bo’lib, masalan R=100 Ω
qarshilik tanlayotgan bo’lsangiz u holda 2R=200 Ω bo’lishi zarur.
8. Ushbu sxemada ulab – uzgich kalitning vaqtini har xil qiymatga o’zgartirgan
holda sxemaning kirishiga 4 bitlik har xil signal berish mumkin.
Bunda
lampaning yongan holi mantiqiy 1 va o’chgan holi esa mantiqiy 0 deb
hisoblanadi.
9. 2.6 – rasmda ko’rsatilgan holda sxemaga ikkilik sanoq sistemasida 1011 bo’lgan
signal berilmoqda. Uning analog qiymatini sxemada voltmetr 3.437 V
ko’rsatmoqda.
10. Sxemada keltirilgan voltmetrning ko’rsatishini hisoblash
uchun quyidagilarni
bajarish zarur:
2.6 – rasm. R-2R turidagi RAO’ ning elektr sxemasi.
Biz 4 bitlik o’zgartirgichdan foydalanayapmiz va Vcc = 5 V,
shuning uchun
uning ruxsat etilgan qiymatini quyidagicha hisoblaymiz:
mV
312.5
V
0.3125
16
5
2
V
5
2
V
R
4
N
max
r.e.q
(2.1)
Voltmetr ko’rsatishini esa quyidagicha hisoblanadi:
V = (1011)· R
r.e.q
= (1·2
3
+ 0·2
2
+1·2
1
+1·2
0
)·0.3125=11·0,3124=3.437 V (2.2)
11. 2.6 – rasmda keltirilgan sxemaning kirishiga 1111, 0011, 1110, 1100 kabi ikkilk
kodlar bering va voltmetrning ko’rsatishini yozib oling. Voltmetrning ko’rsatgan
qiymatlarini hisoblab toping va chiqish signali qiymati to’g’riligiga ishonch hosil
qiling.
5. MUSTAQIL TAYYORLANISH UCHUN SAVOLLAR
1. Analog signallarning qanday asosiy kattaliklari mavjud?
2. Analog o’lchash asboblarining qanday kamchiliklari mavjud?
3. Raqamli signalning afzalliklarini aytib bering.
4. Kvantlash deb nimaga aytiladi?
5. Diskretlash deb nimaga aytiladi?
6. Kvantlash xatoligi nimalarga bog’liq?
