Komprimirlash, tozalash va quritish. Separatsiyalangan pirogaz 40 °C
haroratda 11-besh bosqichli pirogazli kompressorga uzatiladi. 1-4 bosqichida u 1,9
MPa bosimgacha komprimirlanadi, bosqichlararo sovutgichlarda sovutiladi, 10-
sepratorda suyuq uglevodorodlardan ajratiladi, so'ngra tozalashga o‘tkaziladi.
Pirogaz vodorod sulfid va uglerod to'rt oksididan 12-ishqor bilan tozalash
kolonnasida 1,9 MPa bosim va 45-50 °C haroratda tozalanadi. So‘ngra u
sovutgichda sovutiladi va 4MPa bosimgacha 11-kompressorning 5 bosqichida
komprimirlanadi. Keyin pirogaz sovutgichda 15 °C haroratgacha sovutiladi va
seolitlar bilan to‘ldirilgan 13-quritgichga o‘tkaziladi, u yerda minus 60 va minus
70 °C gacha sovutiladi.
Gaz ajratish. Quritilgan pirogaz 1,11-issiqlik almashtirgichlarda ketma-ket
minus 130 °C gacha sovutilgandan so‘ng, 14-demetanizatorga keladi.
Demetanizatoming yuqori qismidan ketayotgan vodorod va metan 15-sovuq
blokda bir-biridan ajratiladi, kolonnaning kub mahsuloti esa 16-etan-etilen
kolonnasiga o‘tkaziladi. 16-kolonnaning yuqori qismidagi etan-etilen fraksiyasi
tarkibidagi atsetilenni 17-reaktorda palladiy katalizatori ishtirokida selektiv
gidrirlash jarayoniga uchratiladi.
18-kolonnaning yuqori qismidan tayyor mahsulot - etilen, pastki qismidan esa
etan ajratiladi va piroliz jarayoniga qaytariladi. 16-kolonnaning kub mahsuloti
tarkibidan propan-propilen fraksiyani ajratish uchun 19-ajratish kolonnasiga
o‘tkaziladi. Ushbu kolonnaning yuqori qismidan 17-
reaktorga Сз fraksiya
gidrirlash jarayoniga yo‘naltiriladi, u yerda uni propin (metilatsetilen) va
propadiendan (allen) tozalanadi. Propan va propilenni ajratish 20-kolonnada
amalga oshiriladi. Propan-propilen kolonnasi mahsulotidan butan-buten fraksiyasi
21-debutanizatorda ajratiladi.
21-kolonnaning kub qoldig‘i komprimirlash bosqichida ajratilgan suyuq
uglevodorodlar bilan birga 22-depentanizator kolonnasiga o‘tkaziladi, ushbu
kolonnaning yuqori qismidan C5 fraksiya, pastki qismidan esa pirokondensat
olinadi. Hosil boMgan vodorod fraksiyasi gidrirlash reaktorlarida qo‘llaniladi va
benzol olish qurilmasiga yo‘naltiriladi.
Uglevodorodlarni
termik parchalash jarayoni bir qator elementar
reaksiyalardan iborat bo‘lib, ular bir vaqtda va ketma-ket sodir bo‘ladi. Ushbu
reaksiyalarni uchta guruhga ajratish mumkin:
a)
destruksiya reaksiyalari, ular to‘yinmagan uglevodorodlar hosil
bo‘lishi bilan sodir bo‘ladi:
С
2
Н
6
→ C
2
H
2
+ H
2
2C
2
H
6
→ C
2
H
4
+ 2CH
4
C
2
H
4
→ C
2
H
2
+ H
2
C
3
H
8
→СзН
6
+ H
2
СзН
8
→ C
2
H
4
+ CH
4
b)
kondensatsiya va polimerlanish reaksiyalari, ushbu reaksiyalar
natijasida molekulalar yiriklashadi va smolalar hosil bo‘ladi:
CH
4
+ C
2
H
4
→C
3
H
8
2C
2
H
4
→C
4
H
8
C
2
H
2
+ C
2
H
4
→C
4
H
6
C
4
H
8
+ H
2
→C
4
H
10
3C
2
H
2
→С
6
Н
6
v) koks va vodorod hosil boiishi bilan sodir boMadigan to‘g‘ri molekulyar
parchalanish reaksiyalari:
С
2
Н
6
→ 2C + 3H
2
CH
4
→C + 2H
2
2C
2
H
6
→ 2CH
4
+ H
2
+ C
2
H
2
C
3
H
8
→2CH
4
+
С
Birinchi guruhga kiruvchi reaksiyalar asosiy hisoblanadi, chunki ular tayyor
mahsulot etilen hosil boiishi bilan sodir boiadi. Ikkinchi va uchinchi guruh
reaksiyalari bir vatda sodir bo‘ladi va ular oraliq reaksiyalar hisoblanadi.
