Transport xizmatlari tarkibi, tasnifi va ularning xususiyatlari

Transport tizimining mahsuloti transport xizmatlari ko‘rsatish ekan, bozor tamoyillariga asoslangan iqtisodiyotda “transport xizmatlari ko‘rsatish bozori”ning o‘rni haqida ham fikr yuritish maqsadga muvofiqdir.

• 
  qo‘l yuki, bagaj va yo‘lovchilarni tashish;
  
• 
  bagajni rasmiylashtirish bo‘yicha maʼlumotlar berish;
  
• 
  yo‘lovchilarga tibbiy xizmat ko‘satishni tashkil etish;
  
• 
  yo‘lovchilarni avtobuslarga chiqarish va tushirish ishlarini bajarish;
  
• 
  yuklarni saqlash xizmatlari;
  
• 
  yo‘lovchilarni transportda ketayotganida dam olib ketishini taʼminlash;
  
• 
  harakatlanuvchi tarkibni tashishga tayyorlash;
  
• 
  transport-ekspeditsion xizmatlari va boshqalar.
  

• 
  avtomobil transporti infratuzilmaviy soha bo‘lib, moddiy ishlab chiqarishning umumiy shartlaridan biri hisoblanadi;
  
• 
  faoliyat turi bo‘yicha tarmoqlararo xarakterga ega bo‘lib, boshqa tarmoqlar rivojlanishiga geografik omillar, tabiiy va mehnat resurslari kabi taʼsir ko‘rsatadi;
  
• 
  transport xizmatlarini ko‘rsatish muomala sohasida ishlab chiqarish jarayonining davomi hisoblanib, ishlab chiqarish jarayoni mahsulotni isteʼmolchiga yetkazib berish paytida tugallanadi;
  
• 
  transport mahsuloti o‘z-o‘zidan mavjud bo‘la olmaydi, u albatta notransport tashkilotlari tijorat faoliyatini taʼminlaydi;
  
• 
  avtomobil transport xizmatlarini ko‘rsatish – mehnatni sotish jarayoni hisoblanib, xizmat ko‘rsatish sifati esa – ushbu mehnatni bajarilish sifati bilan belgilanadi, hamma vaqt ham sifatli bajarilgan ish sifatli xizmat ko‘rsatishni taʼminlay olmaydi;
  
• 
  avtomobil transporti xizmatlari ko‘rsatishda bevosita mijozning ishtiroki, xususan yo‘lovchi tashishda, bunda mijozning transport xizmatiga egalik qilish imkoniyatini yo‘qligi;
  
• 
  transport xizmatlari ko‘rsatish sifatini baholashning murakkabligi;
  
• 
  avtotransport xizmatlarining isteʼmol bahosi vaqt cheklovlari, mahsulot harakati yo‘shnalishi va boshqa shartlarga qatʼiy rioya qilinishi bilan shakllanadi, bu esa isteʼmol jarayonida raqobatchilar xizmati bilan almashtirish imkoniyatlarini cheklaydi;
  
• 
  transport xizmatlarini ishlab chiqarish jarayonidan tashqarida ko‘rsatib bo‘lmaydi, transport mahsulotini jamg‘arish imkoniyatining yo‘qligi qo‘shimcha tashish qobiliyatiga ega bo‘lishni, hamda yo‘l tarmoqlarida o‘tkazuvchanlik zahiralarini shakllantirishni taqozo etadi;
  
• 
  avtomobil transporti xizmati ko‘rsatishning yo‘l tarmoqlari bilan taʼminlanganlik darajasiga bevosita bog‘liqligi;
  
• 
  doimiy infratuzilmaviy inshootlarni nisbatan tez surʼatlarda barpo etish zaruriyati hamda ularning o‘tkazuvchanlik qobiliyatidan uzoq muddat foydalanishni taqozo etadi;
  
• 
  yo‘l tarmoqlari uzoq muddatlarda barpo etiladi va yuqori kapital sarfini talab etadi;
  
• 
  asosiy vositalardan uzoq muddat foydalaniladi va ularni to‘ldirish manbalari cheklangan bo‘ladi;
  
• 
  avtomobil transportining faoliyati ekspluatatsiya sharoitlari, yo‘nalishlar geografiyasi, tabiiy omillarga kuchli bog‘liq bo‘ladi;
  
• 
  avtomobil transportining atrof-muhit va ekologiyaga xavfli taʼsiri boshqa moddiy ishlab chiqarish tarmoqlariga qaraganda yuqori bo‘ladi va boshqalar.