|
Transport xizmatlari sifati va unga qo‘yiladigan talablar
|
| bet | 6/7 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 79,69 Kb. | | #116071 |
Bog'liq 2-mavzu. 4 soat.docx2.4. Transport xizmatlari sifati va unga qo‘yiladigan talablar
Transport-logistika (shu jumladan transport) xizmatlari quyidagi qoidalarga asoslanadi:
• taqdim etilayotgan har bir xizmat faqat isteʼmolchi uchun noyobdir;
• transport xizmatlari taqdim etilgandan so‘ng, u to‘g‘risida axborotdan tashqari hech qanday iz qolmaydi;
• xizmatni (yoki uning bir qismini) qayta ishlash mumkin emas;
• xizmatlarni zaxirada jamlash mumkin emas;
• taqdim etilgan xizmatni taʼmirlab bo‘lmaydi;
• ko‘rsatilgan xizmatni qayta bajarish mumkin emas;
• yaxshi xizmat xotirasi o‘tkinchi, yomon xizmat esa uzoq vaqt esda qoladi.
So‘nggi paytlarda logistika xizmatlarining ahamiyati tobora o‘sib bormoqda va kengaymoqda, u bilan birga xizmat ko‘rsatish sohasi kompaniyalari va xodimlari soni ko‘paymoqda.
Xizmat ko‘rsatish sohasi mijozlarning talablarini eng past narxlarda to‘liq qondiradigan darajada ishlashi kerak. Shu bilan birga, hozirgi paytda xizmatlarning sifatini baholash uchun keng qo‘llaniladigan samarali miqdoriy usullar mavjud emas, chunki ular transport xizmatlari xususiyatlariga bog‘liq:
• xizmatlarning nomoddiyligi (ularga ushlab bo‘lmaydi);
• xizmatlar isteʼmolchisi ko‘pincha xizmatlarni ko‘rsatish jarayonida ishtirok etadi;
• xizmatlarning isteʼmolchisi ularning egasiga aylanolmaydi;
• xizmatni ko‘rsatish jarayonini unga to‘lovdan oldin sinovdan o‘tkazish mumkin emas;
• xizmatni ko‘rsatish jarayoni kichik harakatlar tizimidan iborat bo‘lishi mumkin, sifati esa yakuniy bahoga bog‘liq.
Transport xizmatiga talabni o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, isteʼmolchilar o‘z vaqtida yetkazib berish masalasini birinchi o‘ringa qo‘yadilar.
Isteʼmolchilar tomonidan yuk tashigsh transport xizmatiga qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagilardan iborat:
- tashish ishonchliligi;
- qisqa muddatlarda yetkazib berish;
- tashish muntazamligi;
- kafolatlangan tashish muddati;
- tashish xavfsizligi;
- tashish davomida yuklarning saqlanishi;
- yuklarni qabul qilish va topshirish qulayligi;
- qo‘shimcha xizmatlarning mavjudligi;
- mijozlarning talablariga moslashish;
- axborot tizimi va hujjatlashtirish ishlarining yo‘lga qo‘yilganligi;
- yuklarni oxirgi qabul qilish punktigacha yetkazib borish;
- yuklarni “eshikdan-eshikkacha” yetkazishni tashkil etish;
- tashishning maqbul narxi;
- bojxona to‘lovlarini to‘lash imkoniyati;
- tariflar, tashish shartlari va yukning joylashishi haqida yetarli maʼlumotlar olish;
- kerakli transport taralarining yetarliligi;
- qayta yuklash punktlarida yetarli jihozlarning mavjudligi;
- oraliq ortish-tushirish punktlarining bo‘lmasligi.
Shundan kelib chiqib, ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini baholashning eng muhim tarkibiy qismlari quyidagilar bo‘lishi mumkin:
• atrof-muhit (interer, jihozlar, xodimlarning tashqi ko‘rinishi va boshqalar);
• ishonchlilik (o‘z vaqtida bajarish);
• javobgarlik (xizmatlarni ko‘rsatish kafolatlari, xodimlarning isteʼmolchiga yordam berishga intilishi);
• tugallanganlik (maʼlum ko‘nikmalar, zarur bilimlar va xodimlarning malakasi mavjudligi);
• qulaylik (aloqalarni o‘rnatish qulayligi);
• xavfsizlik (xizmatlar isteʼmolchisi tomonidan risk va ishonchsizlikning bo‘lmasligi);
• xushmuomalalik (xodimlarning xushmuomalaligi, to‘g‘riligi);
• komunikabellik (xodimlarning xizmatlar isteʼmolchisi bilan tushunarli tilda muloqot qilish qobiliyati);
• o‘zaro tushunish (xizmatlar isteʼmolchisiga samimiy qiziqish, uning o‘rnida o‘zini his eta olish qobiliyati).
Isteʼmolchi xizmatlarning sifatini baholaganida, u sifat parametrlarining haqiqiy qiymatlarini kutilgan ko‘rsatkichlar bilan taqqoslaydi va agar ular bir-biriga to‘g‘ri keladigan yoki yaqin bo‘lib chiqsa, u holda sifat uning uchun qoniqarli yoki maqbul hisoblanadi. Mijozning talablari quyidagi voitalar yordamida shakllanadi. asoslanadi:
• og‘izaki muloqotlar (mish-mishlar), yaʼni. xizmatlar isteʼmolchilari bir-biriga o‘tkazadigan xizmatlar to‘g‘risidagi maʼlumotlar;
• shaxsiy ehtiyojlar (mijozning sifat haqidagi shaxsiy g‘oyalari, uning so‘rovlari);
• tajribasi, yaʼni ilgari shunga o‘xshash xizmatlardanfoydalanganligi to‘g‘risida maʼlumotlari;
• ommaviy axborot vositalari: radio, televideniye, matbuot orqali (xabarlar).
Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda logistikani keng joriy etilishi munosabati bilan transport siyosati qayta ko‘rib chiqilmoqda. Transport mahsulot harakati tizimida asosiy rol o‘ynay boshladi. Kelgusida transportning ayrim turlarining texnik va ekspluatatsion xususiyatlari ularni transport xizmatlari bozorida ishonchli mavqega ega bo‘lishiga imkon beradi, ayniqsa yuklarni kichik jo‘natmalarda tashishga bo‘lgan talabning oshishi sharoitida yuklarni avtomatlashtirilgan tarzda qayta ishlash, konteynerlash va qadoqlashni rivojlantirishni, transport sohasidagi axborot texnologiyalarni qo‘llashni jadallashtiradi.
Transport xizmatlari ko‘rsatish sifati uning isteʼmolchilari tomonidan qo‘yiladigan bir qator talablar bilan baholanib, odatda ularni isteʼmol funksiyasi ham deb ataydilar.
Maʼlumki, xizmatlarning sifat ko‘rsatkichlari ikki guruhga bo‘linadi:
qattiq (qatʼiy) ko‘rsatkichlar – amaldagi qonunchilik, davlat va vakolatli organlar tomonidan xizmatlar sifatiga qo‘yiladigan texnik va texnologik parametrlar hamda isteʼmol xususiyatlari bo‘yicha talablar;
yumshoq ko‘rsatkichlar – isteʼmolchilar tomonidan qo‘yiladigan va meʼyoriy hujjatlarda qatʼiy belgilanmagan hamda miqdoran o‘lchash mumkin bo‘lmagan talablar, jumladan xizmatlarning psixologik xususiyatlari.
Transport xizmatlari sifatini baholashda ularning iqtisodiy xususiyatlari muhim rol o‘ynaydi. Aynan xizmat ko‘rsatish bahosi isteʼmolchining xizmatga bo‘lgan munosabatini belgilovchi murakkab ijtimoiy-iqtisodiy va psixologik omil bo‘lib xizmat qiladi. Qachonki xizmat ko‘rsatish bahosi mijozni qanoatlantirsa, u ushbu xizmatni sotib oladi yoki aksincha.
Transport xizmati ko‘rsatish sifati baholanayotganda eng avvalo ularning isteʼmolchilar uchun ko‘proq ahamiyatga ega bo‘lgan parametrlari tanlab olinib, ularning muhimlik darajasiga ko‘ra iyerarxiyasi shakllantiriladi. Eng katta “vazn”ga ega ko‘rsatkichlar tanlab olinib, tadqiq etiladilar. Biroq, bunday yondashuvda ikkilamchi ahamiyatga ega bo‘lgan ko‘rsatkichlar ham nazardan chetda qoldirmaslik lozim, chunki ayrim vaziyatlarda xizmatlar ko‘rsatish hajmini oshishda ular ham muhim rol o‘ynashi mumkin.
Transport xizmatlarini ko‘rsatishni samarali tashkil qilish ikki yo‘nalishda olib borilishi mumkin:
1. taqdim etilayotgan xizmatlar turini mijozlarning o‘ziga xos talablariga moslashtirish;
2. mavjud xizmatlarni sotish hajmini oshirish maqsadida mijozlarning transport xizmatlariga talabini talabini faol shakllantirish.
Isteʼmolchilar guruhlariga ularning yehtiyojlariga qarab taransport xizmatlarini ko‘rsatish tashkeil etiladi. Isteʼmolchilarning o‘zlari xizmatlarni, ularning miqdori va amalga oshirish xususiyatlarini tanlaydilar.
|
| |
