• Sochuvchi linzalar ko’pincha ikki tomonlama botiq bo’lib, qum soat shaklida bo’ladi.
  • Linza oynaning oddiy qismi, plastik yoki ,bitta yuzasi yoki ikkala yuzasi ham qiyshiq bo’lgan) boshqa shaffof material bo’lishi mumkin.
  • Qiyshiqlik yorug’lik nurlarining linza orqali o’tayotganda burilishiga sabab bo’ladi.
    		•

     – rasm. Linzalarning turlari




    Download 1,66 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet4/14
    Sana16.07.2024
    Hajmi1,66 Mb.
    #267735
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
    Bog'liq
    Fizika 2, 2-MA’RUZA

    126 – rasm. Linzalarning turlari.
    Tashqi ko‘rinishiga qarab linzalar: ikki tarafi qavariqli, Yassi qavariqli, ikki tarafi botiqli,
    Yassi botiqli, bir tarafi qavariq-ikkinchisi botiqli, bir tarafi botiq ikkinchisi qavariqli bo‘lishi
    mumkin (
    126 - rasm
    ).
    Optik xususiyatlariga qarab linzalar yig‘uvchi va sochuvchi linzalarga bo‘linadi.
    Sochuvchi linzalar ko’pincha ikki tomonlama botiq bo’lib, qum soat shaklida bo’ladi.
    Sirt radiuslariga nisbatan qalinligi kichik bo‘lgan linzalar yupqa linzalar deb ataladi.
    Linzalarning sirtlari egriligi markazidan o‘tuvchi to‘g‘ri chiziq
    linzaning bosh optik o‘qi
    deb
    ataladi. Bosh optik o‘qda yotuvchi va undan yorug‘lik nuri o‘tganda sinmaydigan nuqta
    linzaning optik markazi
    deb ataladi.
    Linza oynaning oddiy qismi, plastik yoki ,bitta yuzasi yoki ikkala yuzasi ham qiyshiq
    bo’lgan) boshqa shaffof material bo’lishi mumkin.
    Linza sirtlari egrilik radiuslarini (
    R
    1
    va
    R
    2
    ), linzadan buyumgacha
    (
    a
    ) va uning
    tasvirigacha (
    b
    ) bo‘lgan masofalar bilan bog‘liqlikligini ko‘rsatuvchi nisbat –
    yupqa linzaning
    ifodasi
    deb ataladi. Bu ifodani keltirib chiqarish uchun eng qisqa vaqt talab qilinadigan usuldan
    foydalaniladi, ya’niyorug‘lik nuri traektoriyasini bosib o‘tish uchun eng minimal vaqt talab
    qilinadigan traektoriya olinadi.

    Qiyshiqlik yorug’lik nurlarining linza orqali o’tayotganda burilishiga sabab bo’ladi.
    Yorug‘lik nurining linza orqali o‘tgan ikkita traektoriyasini ko‘rib chiqamiz (
    127 - rasm
    ).
    Bosh optik o‘qdan o‘tuvchi,
    A
    va
    V
    nuqtalarni tutashtiruvchi
    AOV
    va linzaning yuqori qirrasidan
    o‘tuvchi
    ASV
    nurlarni ko‘rib chiqamiz. O
    V
    traektoriyani nur
    t
    1
    vaqtda bosib o‘tadi:
    c
    b
    d
    l
    N
    a
    t
    +
    +
    +
    =
    )
    (
    1

    Download 1,66 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




    Download 1,66 Mb.
    Pdf ko'rish