31-jadval
Marjumakning turli xil turlarida oqsil va rutinning miqdori
Tur
Xom oqsil
(N x 6,25)
Rutin,
mg/100 g
F. esculentum Moench.
16,0
7,5
F. tataricum Gaertn.
16,3
1180
F. gigantum Krot.
16,1
-
Ma‟lumotlaridan ko„rinib turibdiki rutinning miqdori bo„yicha turlarning
bir-biridan farqi katta.
Tarixi. A.Dekandol oddiy marjumak Markaziy Sibir va Manjuriyadan kelib
chiqqan deb hisoblaydi. V.L.Komarov esa marjumakning vatani deb Hindiston va
Mongoliyani hisoblagan. Umuman barcha tadqiqotchilar marjumakning Osiyodan
kelib chiqqanini tan oladilar. Marjumak haqidagi birinchi yozma manbalar bizning
eramizgacha bo„lgan V asrga kiradi. Yevropada marjumakni yodga olish XV-XVI
asrlarda boshlandi.
Sistematikasi. Marjumak – Poligonaceae – marjumakdoshlar oilasiga
mansub bo„lib, 40 dan ortiq avlod va 900 dan ortiq turni o„z ichiga oladi. Turli
mamlakat olimlari marjumak o„simligi to„g„risida har xil tasnif keltirishadi. Shular
ichida qo„yidagi tasnif eng maqbul, ya‟ni marjumak avlodi – Fagopyrum
qo„yidagilarni birlashtiradi: bir yillik turlar – F. esculentum Moench; F. tataricum
182
L. va ko„p yillik turlar – F. cymosum meissn; F. suffruticosum Fr. Sschmidt; F.
cilliatum Jacq (rasm-14). Hozirgi kunda tiklanish jarayonida bo„lgan turlar ham
mavjud. Butun amal davri mobaynida marjumakda 5 ta rivojlanish davrlari
kuzatiladi-unib chiqish, birinchi bargning paydo bo„lishi, shoxlanishi, shonalash va
gullash.
32-jadval
Marjumak donini yer yuzida yetishtirish
23
Davlatlar
Ekin
maydoni,
ming. ga
Hosildorlik,
s/ga
Yalpi hosil,
mln. t.
Yer yuzida
2386
10,6
2547,0
Belarussiya
31,4
9,6
30,3
Braziliya
48,0
12,9
62,0
Qozog„iston
202,0
13,7
276. 8
Polsha
70,3
12,9
90. 8
Rossiya
905,9
9,2
833,9
AQSh
77,5
10,4
81,0
Ukraina
168,4
10,6
179,0
Fransiya
44,5
34,7
154,8
Yaponiya
61,4
5,4
33,4
|
