|
Tarkibiy qismlar aralashmalarini kompleksonometrik titrlash
|
| bet | 3/5 | | Sana | 15.01.2024 | | Hajmi | 169,79 Kb. | | #138047 |
Bog'liq 1-maruza
Ushbu mavzuga batafsil to‘xtalmasdan qayd etish joizki, barcha hollarda titrlashda hosil bo‘lgan kompleks birikmalarning muvozanat konstantalari KMuvozanat (Kmuv) bir-biridan yetarli darajada farq qiladi hamda tabaqalab titrlash jarayonida titrlash sakrashlari ham ketma-ket chiqib keladi. Har bir alohida tarkibiy qismlar bo‘yicha barcha hisoblashlar ham yangi elektrokimyoviy reaksiyaning tabiatiga ko‘ra yuqorida keltirilgan formulalardan foydalanib amalga oshiriladi.
20.9-§. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga asoslangan potensiometrik (redoksmetrik) titrlash.
Oksidlovchini (Ox1) qaytaruvchining (Red2) standart eritmasi bilan titrlashning umumiy kimyoviy reaksiyasi quyidagicha ifodalanadi: mOx1+nRed2+mdH+↔mRed1+nOx2+mdH2O
Ushbu reaksiyaning muvozanat konstantasi: Kmuv=
va indikator elektrokimyoviy reaksiyalarda: ekvivalentlik nuqtasigacha–– Ox1+2dH++ne-↔Red1+dH2O
EI= + bilan (44) va ekvivalentlik nuqtasidan so‘ng––
me-↔
EII= + bilan (45) Kmuv dan ma’lum bo‘lishicha, titrlashning har qanday holatida indikator elektrodining potensiali (44) va (45) tenglamalarni qoniqtirishi kerak hamda EI = EII bo‘lishi lozim. Shuning uchun:
+ = +
Olingan tenglamalarning o‘ng va chap tomonlarini (mn) qiymatga ko‘paytirib quyidagini olamiz:
mn +vlg = mn +vlg Shunday ekan:
∆E= - =∆E0= Kmuv (46)
Bundan kelib chiqadiki, ∆E0 qancha katta bo‘lsa, Kmuv ham shuncha katta bo‘ladi, ya’ni kimyoviy reaksiya to‘liqroq amalga oshadi.
Oldin ham qayd etib o‘tilganidek, T.O.N.ga potensial sakrashni aniqlash uchun ∆E0 > 0,36 V (titrlanganlik darajasi 99,9% va m=n=1 bo‘lishi lozim. Potensialning turli qiymatlarida
I II
(E 0) va (E 0) sakrash kattaliklarini va ±1% titrlash xatoliklarini hisoblaymiz:
Aytaylik, E0I=0,80 V, E0II=0,40 V (∆E0=0,40>0.36 V) larga egamiz:
Ekvivalentlik nuqtasigacha––
EI=0,80+0,06 lg10-3=0,80-0,18=0,62 V
Ekvivalentlik nuqtasidan so‘ng–– EII=0,40+0,06lg103=0,40+0,18=0,58 V
I
Agar E 0=1,20 V, E0II=0,30 V (∆E0=0,90>0,36 V) bo‘lsa, u holda
quyidagi kattaliklarni olamiz: Ekvivalentlik nuqtasigacha––
EI=0,80+0,06 lg10-3=0,80-0,18=0,62 V
Ekvivalentlik nuqtasidan so‘ng–– EII=0,40+0,06lg103=0,40+0,18=0,58 V
T.O.N. ga potensial sakrashi ∆E=EI+EII=0.04 V. Agar E0II=1,20 V,
E
II
0 =0,30 V (∆E0=0,90 V > 0,36 V) bo‘lsa, ekvivslentlik nuqtasigacha va
undan keyin quyidagilarni olamiz:
EI=1,20-0,18=1,02 V EII=0,30+0,18=0,48 V
∆E=0,54 V
Tabiiyki titrlanganlik darajasi boshqacha yoki stexiometrik koeffitsiyentlar m≠n ga, biroq bir xil E0 qiymatiga potensial sakrashi boshqacha bo‘ladi. (44) va (45) tenglamalardan foydalanib butun titrlash jarayoni davomidagi elektrod potensialini hisoblash va titrlash egrilarini tuzish mumkin. Ekvivalentlik nuqtasidagi potensialni ma’lum formula bo‘yicha hisoblash mumkin.
EE.N.= (47)
Lekin aslida ushbu qiymat juda kichik muvozanat potensiali bo‘lmasdan, ekvivalentlik nuqtasidagi muvozanat konsentratsiyalari Ox1 va Red2 aralash to‘yingan potensialga to‘g‘ri keladi va shuning uchun potensiometrik titrlash nuqtai nazaridan amaliy ahamiyatga ega emas.
|
| |
