3-Amaliy mashg’ulot
Mavzu: Sonli axborotlar bilan ishlash texnologiyasi va uning dasturiy vositalari
Ishning maqsadi. Talabalarda sonli axborotlar bilan ishlash texnologiyasi va uning dasturiy
vositalari bilan ishlash bo„yicha amaliy bilim va ko„nikmalar hosil qilish
.
Masalaning qo‘yilishi. Sonli axborotlar bilan ishlash texnologiyasi va uning dasturiy
vositalari bilan tanishish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar:
ixtisoslashgan dasturiy ta‟minot. Elektron kalkulyatorlar o„zlarining
funktsional imkoniyatlari
jihatidan apparat mikrokalkulyatorlariga mos keladi.
Uskuna mikrokalkulyatorlari ularning imkoniyatlari va qo„llanilishida sezilarli darajada farq
qilishi mumkin. Oddiy mikrokalkulyatorlar faqat raqamlar bo„yicha arifmetik amallarni bajarishga
imkon beradi va kundalik hayotda qo„llaniladi. Muhandislik kalkulyatorlari,
shuningdek, turli
funktsiyalarning qiymatlarini hisoblashga imkon beradi va o„quv jarayonida va muhandislik hisob-
kitoblarida qo„llaniladi; dasturchi mikro kalkulyatorlari har xil
sanoq tizimlarida va boshqa
operatsiyalarda hisob-kitoblarni amalga oshirishga imkon beradi.
Elektron kalkulyatorlar ancha qulaydir, chunki ular yuqorida ko„rsatilgan
barcha turdagi
mikrokalkulyatorlarning imkoniyatlariga ega bo„lishi mumkin. Raqamli ma‟lumotlarni kiritish va
qayta ishlash uchun dastur quyidagilarni o„z ichiga oladi: elektron
jadvallar; statistik ma‟lumotlarni
qayta ishlash to„plamlari; ixtisoslashtirilgan matematik dasturiy ta‟minot to„plamlari.
Elektron jadval - bu jadvaldagi ma‟lumotlar bo„yicha hisob-kitoblarni avtomatlashtirish
uchun universal dasturiy ta'minot vositasi sifatida kompyuterda yaratilgan jadval.
Elektron jadvallar (SuperCalc, Excel, Lotus, Quattro Pro, SDSS Spreadsheet, VistaCalc, GS-
Calc) Spreadsheet deb nomlangan raqamli axborotni qayta ishlash tizimlari sinfiga kiradi.
Birinchi VisiCalc elektron jadvali 1979 yilda chiqarilgan va shu paytdan boshlab elektron
jadvallar tarixini dasturiy ta‟minotning mustaqil turi sifatida hisoblash odat tusiga kirgan.
Elektron jadvallarning qo„llanilishi:
– buxgalteriya hisobi va bank ishi; rejalashtirish va resurslarni taqsimlash;
Elektron kalkulyatorlar - bu hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun mo„ljallangan
– loyihalash-smeta ishlari; muhandislik va texnik
hisob-kitoblar;
– katta hajmdagi ma‟lumotlarni statistik qayta ishlash;
– dinamik jarayonlarni o„rganish.
Elektron jadvallarning asosiy xususiyatlari:
– hisoblash muammolarini hal qilish, foydalanuvchi tomonidan belgilangan formulalar
bo„yicha hisob-kitoblarni amalga oshirish;
– optimallashtirish muammolarini hal qilish;
– hisob-kitoblar natijalari asosida tahlil qilish va modellashtirish;
– jadvallar, hisobotlarni loyihalash; kerakli turdagi qurilish diagrammalari;
– yozuvlarni berilgan mezon bo„yicha tanlash va istalgan parametr bo„yicha saralash
qobiliyatiga ega ma‟lumotlar bazalarini yaratish va saqlash;
– boshqa dasturiy ta‟minotda yaratilgan hujjatlardan ma‟lumotlarni jadvalga o„tkazish
(kiritish);
– yakuniy hujjatlarni chop etish;
– jadvallarda saqlangan ma‟lumotlarni almashish, tarqatish va jadvallarni ishchi guruhning
barcha a‟zolari tomonidan ko„rish.
Topshiriqlar:
1.
Sonli axborotlar bilan ishlash dasturiy vositalariga qaysi dasturlar kiradi
?
2. Elektron jadval muhitining asosiy elementlari qaysilar?
3. Excelga ma‟lumotlar kiritish turlari?
4. Ma‟lumotlarni katakchaga kiritish tartiblarini tushuntiring?
5.Avtomatik to„ldirish xususiyati?
2009.
Adabiyotlar:
1. M.Aripov, B.Begalov va boshq. Axborot texnologiyalari. O„quv qo„llanma. – T.: “Noshir”,
2. S.S.G„ulomov va boshq. Axborot tizimlari va texnologiyalari: Oliy o„quv yurti talabalari
uchun darslik /Akademik S.S.G„ulomovning umumiy tahriri ostida. – T.: «Sharq», 2000. – 529 b.
3. http://www.sergeeva-i.narod.ru/ – Информационные технологии, информационные
систмы.
