• Yk1=(Sx/Pr)*Ykr+Ur - (Sr/Pr)*Ykr+Ur
  • Yk2=(Sx/Px)*Ykr+Ur –Ykr1
  • Yk3=(Sx/Px)*Ykx+Ur –Ykr2
  • Mahsulot ishlab chiqarishning kritik darajasini aniqlash ko‘rsatkichlari
  • Ko‘rsatkichlar Summasi
  • Kritik hajm darajasining aniqlanishi usullari
  • Prof. SHeremet A.D. formulasi bo‘yicha Yk=U/1-(S/P)
  • I.f.n.dots. Raximov M.YU.
  • 4. Mahsulot (ish, xizmat) ishlab chiqarish hajmini tahlili
  • Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi tahlili
  • Mahsulot ishlab chiqarish hajmining dinamik tahlili
  • Mahsulot sifatining tahlili
  • -chizma. Kritik hajm darajasini grafik shaklida ifoda etilishi




    Download 137,95 Kb.
    bet18/23
    Sana26.05.2024
    Hajmi137,95 Kb.
    #254341
    1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23
    Bog'liq
    3-mavzu. Korxonaning operatsion faoliyatini tahlili operatsion f-www.hozir.org

    3.1-chizma. Kritik hajm darajasini grafik shaklida ifoda etilishi


    Ishlab chiqarish hajmi

    YAkuniy ko‘rsatkichga ta’sir etuvchi omillarni quyidagi bog‘lanishlarda hisob-kitob qilish mumkin.


    Kritik hajm darajasiga mahsulot birligiga o‘zgaruvchan xarajatlar ta’sirini hisob-kitobi;


    Yk1=(Sx/Pr)*Ykr+Ur - (Sr/Pr)*Ykr+Ur


    (3.13)

    Kritik hajm darajasiga mahsulot bahosini o‘zgarishini ta’siri;




    Yk2=(Sx/Px)*Ykr+Ur –Ykr1

    (3.14)


    Kritik hajm darajasiga mahsulot hajmining o‘zgarishini ta’siri quyidagi bog‘lanish bilan aniqlanadi.





    Yk3=(Sx/Px)*Ykx+Ur –Ykr2

    (3.15)

    Mahsulot ishlab chiqarishning kritik darajasi, zararsizlik yoki foydasizlik darajasidagi mahsulot hajmi, mahsulot ishlab chiqarishning zararsizlik nuqtasi deb ham yuritiladi.

    Ushbu miqdorni aniqlashni aniq misollar asosida ko‘rib chiqamiz:


    16-jadval


    Mahsulot ishlab chiqarishning kritik darajasini aniqlash ko‘rsatkichlari




    Ko‘rsatkichlar


    Summasi


    1

    Mahsulot birligiga o‘zgaruvchan xarajatlar

    10000 sum




    2

    Doimiy xarajatlar

    2000000 sum




    3

    Mahsulot birligining sotish bahosi

    12000 sum




    4

    Kritik hajm darajasi

    1000 dona






    Kritik hajm darajasining aniqlanishi usullari




    Tomas Karlin formulasi bo‘yicha
    Qk=U/(P-S)




    5.1.Miqdorda


    2000000/(12000-10000)


    1000 dona




    6



    Prof. SHeremet A.D. formulasi bo‘yicha
    Yk=U/1-(S/P)




    6.1.Qiymatda


    Yk –2000000/1-(10000/120000)


    12048192 sum




    6.2.Miqdorda


    Yk- 12004801/12000


    1000 dona




    7



    Prof. SHeremet A.D.
    Yk=Q*S+U




    7.1.Qiymatda


    Yk=1000*10000+2000000


    12000000 sum




    7.2.Miqdorda


    12000000/12000


    1000 dona




    8



    I.f.n.dots. Raximov M.YU.
    Yk=(S/P)*Yk+U




    Ifodaning o‘zgarishi


    Yk-(S/P)*Yk=U


    ushbu formula quyidagi ifodaga keladi
    ((1-(S/P))*Yk=U
    undan Yk quyidagi tartibda aniqlanadi
    Yk=U/(1-(S/P) bu ifoda Prof. SHeremet A.D. formulasi bo‘yicha
    Yk=U/1-(S/P) bilan bir xillikka ega




    8.1.Qiymatda


    10000/12000* Yk+2000000 bundan


    Bundan Yk=2000000/1-10000/12000

    12048192 sum




    8.2.Miqdorda


    12004801 sum/12000


    1000 dona




    9



    I.f.n.dots. Raximov M.YU.
    Yk=C+S+o




    9.1.Qiymatda


    Yk=10000*1000+2000000+foyda nol darajada


    12000000 sum




    9.2.Miqdorda


    Yk=12000000/12000


    1000 dona




    10



    Prof.Tomas P. Karlin
    Yk=Qk*P




    10.1.Qiymatda


    Yk=1000*12000






    10.2Miqdorda


    Qk=2000000/(12000-10000)








    11



    I.f.n.dots. Raximov M.YU.
    Yk=U/(P-S)/ P




    11.1Qiymatda


    Yk=2000000/(12000-10000)/12000


    12048192 sum




    11.2.Miqdorda


    Yk=12004801 sum/12000


    1000 dona




    Korxonada mahsulot ishlab chiqarishning kritik hajm darajasini barcha jihatlarida natijaviy ko‘rsatkich bir xilda chiqqan. Demak korxonada 1000 birlik mahsulot ishlab chiqarish o‘zgaruvchan va o‘zgarmas xarajatlarni to‘liq qoplydi hamda 1001 mahsulot foydaga ishlashni boshlab beradi.



    4. Mahsulot (ish, xizmat) ishlab chiqarish hajmini tahlili
    Mahsulot ishlab chiqarish hajmini kompleks tahlili ikki yo‘nalishda olib boriladi:
    a) mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishini baholash;
    b) bir necha yillar bo‘yicha mahsulot ishlab chiqarish dinamikasini tahlili.
    Hisobot davridagi mahsulot ishlab chiqarish hajmini reja ma’lumotlari bilan taqqoslash orqali rejaning bajarilishi, rejadan farqlanishi mutloq summada, o‘tgan yil bilan taqqoslash orqali esa mahsulot hajmini o‘sish sur’ati aniqlanadi.
    17-jadval
    Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi tahlili

    Ko‘rsatkichlar


    Bazaviy bahodagi qiymati ming so‘m


    Reja bajarilishi, %


    2015 y.

    2016 y.

    2017 y.

    2015

    2016

    2017



    reja

    xak

    reja

    xak

    reja

    xak









    Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, ming so‘m


    260050

    282792

    420600

    442606

    502600

    532036

    108.7

    105.2


    105.8



    Korxonada mahsulot ishlab chiqrish rejasi 2015 yilda 108.07 %ga, 2016 yilda 105.2 %ga, 2017 yil 105.8 % ga bajarilgan.

    Kompleks iqtisodiy tahlilga oid ayrim manbalarda mahsulot hajmini o‘sishi mahsulot hajmini indeksi deb ham ataladi. Bu ko‘rsatkich korxonaning rivojlanish dinamikasini ifodalaydi.
    18-jadval

    Mahsulot ishlab chiqarish hajmining dinamik tahlili

    Ko‘rsatkichlar


    Bazaviy bahoda qiymati


    Mutlaq o‘zgarishi (+,-)


    2015 y.

    2016 y.

    2017 y.

    2016 y.
    2015
    yilga nisbatan

    2017 y.
    2016 yilga nisbatan


    2017 y.
    2015 yilga nisbatan


    Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, ming so‘m


    282792

    442606

    532036

    +159814

    +89430

    +249244

    Korxonada mahsulot ishlab chiqarish hajmining dinamik o‘zgarishlari 2016-yil 2015-yilga nisbatan 159814 ming so‘mga o‘sgan, 2017-yil 2016-yilga nisbatan 89430 ming so‘mga, 2017-yil 2015-yilga nisbatan 249244 ming so‘mga ortgan.

    Mahsulot (ish, xizmat)lar hajmini o‘rganishda solishtirma, ulgurji baholarda hamda joriy yilning amaldagi baholarida aniqlangan ma’lumotlar tahlil qilinadi. Dinamikasini aniqlash uchun hisobot davrida ishlab chiqarilgan haqiqiy mahsulot hajmi o‘tgan yillardagisi bilan taqqoslanib ko‘rsatkichlarni o‘zgarishi mutloq va nisbiy (foiz)larda aniqlanishi lozim.
    Faoliyatning eng muhim samaradorlik ko‘rsatkichlaridan biri bo‘lib, ishlab chiqarilgan mahsulotning sifati hisoblanadi. Mahsulot sifatining oshishi o‘z navbatida sotilgan mahsulot hajmining oshishiga va foydaning ko‘payishiga, oqibatda rentabellik darajasining yuqori bo‘lishiga sababchi bo‘ladi.
    Mahsulot sifati navlar bo‘yicha belgilanadigan mahsulotlarni ikki kategoriya bo‘yicha tarkiblash mumkin:
    - oliy sifat kategoriyasi;
    - birinchi sifat kategoriyasi.
    Mazkur sifat kategoriyalari orqali mahsulotning xalqaro va mamlakat standarti talablariga mosligi o‘rganiladi.
    Mahsulot sifatini oshirish realizatsiya jarayonini tezlashtiradi, mahsulotga bo‘lgan talabni to‘laroq qondiradi, tovar pul muomalasini tezlashtiradi, eksport imkoniyatlarini oshiradi.
    Mahsulot sifati qator ko‘rsatkichlar tizimi bilan baholanadi. Xarakterli xossalariga ko‘ra belgilangan belgilangan me’yorlarga (xalqaro va mamlakat standartlariga mosligi), pishiqligi, puxtaligi, chidamliligi, va h.k. ko‘rsatkichlari bilan farqlanadi.
    19-jadval
    Mahsulot sifatining tahlili

    Ko‘rsat-kichlar


    Mahsulot birligini bahosi, so‘m




    Ishlab chiqarilgan mahsulot, (dona)


    Reja-ning bajarilishi, %


    Jami mahsulotdagi ulushi, (%)


    Ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati (ming so‘m)


    biznes rejada


    haqi-qatda


    biznes rejada


    haqi-qatda


    biznes rejada


    haqi-qatda


    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    9

    Oliy sifatdagi mahsulot

    10000

    5000

    6000

    120

    45,4

    43,0

    50000

    60000

    Birinchi sifatdagimahsulot


    6000

    10000

    15000

    150

    54,6

    57,0

    60000

    80000

    Jami

    X

    15000

    21000

    140

    100,0

    100,0

    110000

    140000





    1. Download 137,95 Kb.
    1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23




    Download 137,95 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    -chizma. Kritik hajm darajasini grafik shaklida ifoda etilishi

    Download 137,95 Kb.