39-sonli umumiy o`rta ta`lim maktabining fizika fani o`qituvchisi ubaydullayeva Sarbarxonning 8-sinflar uchun “magnit maydonning tokli o`tkazgichga ta`siri”mavzusida tayyorlagan taqdimoti

4. Elektr tokining magnit ta`siri tok qaysi muhitlardan o`tganda kuzatiladi?

• Elektrolitlardan L) Metallardan E) Istalgan muhitda

5. O`tkazgichdan o`zgarmas tok o`tganda uning atrofida qanday maydon hosil bo`ladi?

• Elektr maydoni R) Magnit maydoni O) Elektromagnit maydon

6) Quyidagi moddalarning qaysilari ionli o`tgazuvchanlikka ega?

P) Metall va elektrolit K) Gaz va elektrolit D) Gaz va metall

7. Bir qutbli magnitni hosil qilish mumkinmi?

7. Bir qutbli magnitni hosil qilish mumkinmi?

• Ha U) Yo`q F) Bo`lishi mumkin
• Magnit xossalari kim tomonidan aniqlangan?

S) Tesla H) Arago CH) Gilbert

9. Abu Rayhon Beuniy Magnitni qanday atagan?

• Kahrabo I) Ohangrabo K) Elektron

• Amper kuchi
• Chap qo`l qoidasi
• Tokli o`tkazgichlarning o`zaro ta`sir kuchi

m.A.amper

AMPER Andre Mari— fransuz olimi, elektrodinamika asoschilaridan biri.1820-yilda da elektr toklarining oʻzaro mexanik taʼsiri “Amper qonuni”ni kashf qilgan.Tok taʼsirida magnit milining ogʻish yoʻnalishini aniqlaydigan Amper qoidasini taʼriflab bergan.Magnitlarning oʻzaro taʼsiri aylanma elektr toklarining oʻzaro taʼsiridir degan gipotezani taklif qilib, magnetizmning dastlabki nazariyasini yaratgan.

Amper kuchi

Magnit maydonning tokli o`tkazgichga ta`sirini 1820-yilda Amper tajribada aniqlagan.

Magnit maydon tomonidan shu maydongda joylashgan tokli o`tkazgich qismiga ta`sir qiluvchi kuch,tok kuchi,o`tkazgich uzunligiga hamda magnit induksiyaga to`g`ri proporsional bo`ladi.

Bu ifoda M.A.Amper sharafiga Amper kuchi deyiladi.

Yuqoridagi amper kuchi ifodasidan:

Yuqoridagi amper kuchi ifodasidan:

Bu ifodaga ko`ra magnit induksiyaning fizik ma`nosi –bu magnit maydonida perpendikular joylashgan,uzunligi 1 metr va o`tayotgan tok 1 A bo`lgan o`tkazgichga magnit maydon tomonidan ta`sir etayotgan kuchga son qiymati jihatdan teng bo`lgan kattalik:

Chap qo`l qoidasi

Chap qo‘l qoidasi – magnit maydoniga kiritilgan o‘tkazgichdan tok o‘tganda unga ta’sir etuvchi mexanik kuch yo‘nalishini aniqlaydigan qoida. Agar chap qo‘lni magnit maydon kuchlanganligi kaftga tomon yo‘naladigan qilib, ochilgan to‘rt barmoqni tok yo‘nalishi bo‘yicha tutilsa, u holda bosh barmoq o‘tkazgichga ta’sir etuvchi kuch yo‘nalishini ko‘rsatadi.