V – moda muz holatida.
ya’ni karbonsuvchil, gidrat hosil qiluvchi suyuq eritma, suv va gidrat moddalari bor
bo’lgan murakkab geterogen sistemasi bor. Xuddi shuningdek V nuqtada, uch xil
xususiyatga ega bo’lgan geterogen sistemasi mavjud. Bu sistemalarni parchalash
uchun harorat yoki bosimni birozgina o’zgartirish kifoya, shunda geterogen
sistemasi parchalanib, alohida bir turkumdagi moddalarga aylanadi.
Gazlarning gidratlanishini oldini olish uchun avvalo, yer ostidan olingan gaz
maxsus qurilmalarda namlikdan tozalanadi, quritiladi. Quritish shu darajada olib
boriladiki, to gazni quvurlardan haydash normal (ya’ni halokat yoki gidratsiz)
sharoitlarda bo’lishi ta’minlanadi. Ba’zan gaz yig’uvchi shahobchalarga yoki
uzoqqa gaz uzatuvchi quvurlarga antigidrat, ya’ni gidrat hosil qilishni oldini oluvchi
maxsus moddalar - ingibitorlar ham qo’shib haydaladi.
Shuningdek, gidrat hosil bo’lishdan paydo bo’lgan to’siqlarni yo’qotish uchun
ham ingibitorlardan foydalaniladi, ba’zan esa quvur ichidagi gaz bosimini
o’zgartirish (ko’pincha pasaytirish) yoki haroratini oshirish natijasida ham gidratlar
yo’q qilinadi.
Nazorat savollari
1. Gazlar va suyuqliklarning qovushqoqligi deb nimaga aytiladi?
2. Gazlarning kinematik qovushqoqligi deb nimaga aytiladi?
3. Gazlarning izoxorik issiqlik sig`imi nima?
4.Gazlarning izobarik issiqlik sig`imi nima?
5.Gazlarning adiabata ko`rsatgichi nima?
Qo’shimcha adabiyotlar
1. B.SH. Akramov, R.K. Sidikxo'jaev, SH.X. Umedov. Gaz qazib olish bo'yicha
ma'lumotnoma., Toshkent. 2012.
2. Ermatov N.X., Avlayarova N.M., Azizova D.G’., Mo’minov A.T., Ashurov M.X.
Gaz, gazkondensat konlarini ishlatish. Darslik. –T. 281 bet
3. Siddiqxo'jaev R.K., Akramov B.SH. “Neft va gaz qatlam fizikasi”. Toshkent,
2007 y.
Internet ma’lumotlari.
www.Oilgas.ru
.
www.gubkin.ru
.
www.ziyonet.uz
.
