boshqarish dastaklari zarur holatlarga keltirib o'rnatiladi, almashinuvchi tishli
g’ildiraklar, shuningdek kopirlar, cheklagichlar va shunga o'xshashlar tanlab olinadi va
o'rnatiladi.
O'rganiiayotgan stanok yuqorida keltirilganlardan tashqari konussimon yuzalarga
ishlov berish va ko'p kirimli rezbalarni kesish uchun sozlanadi.
Konussimon yuzalarga ishlov berishninig quyidagi usullari mavjud:
a) orqa babka kоrpusini ko'ndalang yo'nalishda h masofaga surish orqali; bu usul
katta uzunlikdagi va konus uchidagi yarim burchak a < 8° bo'lgan konussimon detallarga
ishlov berishda qo'llaniladi; b) keskich
salazkalarini burish orqali; bu usul katta
burchakli kalta konussimon detallarga ishlov berishda qo'llaniladi;
d) konus lineykasi yordamida ishlov berish universal va eng qulay usul hisoblanadi.
Tokarlik stanoklarini har xil operatsiyalarga sozlashda normallash-gan moslamalar
(3 va 4 kulachokli, pnevmoyuritmali,
povodokli patronlar, planshaybalar, lyunetlar,
markazlar, opravkalar)dan foydala-niladi.
5.3. Tokarlik-gardanlash stanoklari
Bunday stanoklar shakldor kesuvchi asboblar tishlarining
orqa yuzalariga egri
chiziq (Arximed spirali) bo'yicha shakl berishda qo'llaniladi. Kesuvchi tishlar orqa
yuzasining bunday profilga ega bo'lishi, orqa burchakning va kesuvchi qirra shaklining
old yuza bo'yicha qayta charxlashlarda o'zgarmas bo'lishini ta'minlaydi. Bunday ishlov
berish shakldor (fason), modulli chervyak,
modulli disk, taroqsimon, shlitsli frezalar,
shuningdek to'g’ri va vintsimon tishli metchiklar uchun zarur bo'ladi.
Arximed spirali ishlov o'tadigan (3.1-rasm) freza (1) ning tekis aylanma harakati
va keskich (2) ning freza o'qiga perpendikularyo’nalishda tekis surilishi (ko’ndalang
surish sk) natijasida hosil bo’ladi. Surish harakati maxsus kulachok (5)
yordamida
amalga oshiriladi, uning ishchi qismi BA Arximed spirali shaklida yasalgan.
Kertilayotgan freza bir tishga burilish vaqtida kulachok to'la bir marta aylanadi. Rolik
(4) kulachokning BA qismi bo’yicha dumalab harakatlanganida support (5) ning keskich
(2) bilan birga ishchi harakati sodir bo’ladi - qirindi kesiladi. Rolik kulachokning to’g’ri
chiziqli AB qismiga to’g’ri kelganida prujina (6) ta'sirida support tezda frezadan qochadi
(salt yurish). Kertuvchi asbob sifatida shakldor keskich yoki jilvirlash doirasi olinib,
ularning shakldor profili kertilayotgan tishlar profiliga mos qilib charxlangan bo'ladi.
Zagotovka har bir to'la aylanishdan so'ng keskichga ko'ndalang surish (qiymati)
uzatiladi.
I-freza;
2-keskich;
3-kuIachok;
4-rolik;
5-support;
3.1-rasm. Freza orqa yuzasini gardanlash sxemasi.
Tokarlik - gardanlash (tоkarnо-zato’lоvоchno’y) stanoklarining tashqi ko'rinishi
tokarlik-vintqirqar stanoklarga o'xshash bo'lsa-da, ularda o'ziga
xos maxsus
konstruksiyaga ega bo'lgan support mavjud. Bu support gardanlash operatsiyasi uchun
zarur bo'lgan harakatlar-ni amalga oshiradi.
1B811 modelli universal tokarlik-gardanlash stanogida bir va ko'p kirimli modulli
chervyak frezalari, shuningdek taroqsimon, modulli disk va fason frezalar hamda tishlari
to'g’ri, qiya yoki yon qismida joylashgan asboblar kertiladi. Bu stanokda bundan
tashqari barcha tokarlik ishlarini bajarish mumkin.
