NopozitsionPozitsionAgar sonning miqdoriy qiymati, shu raqamning ko‘rinishi va sonning yozilishida uning pozisiyasiga bog‘liq bo‘lsa sanoq tizimi pozisiyon deb ataladi.Quyidagi (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9) raqamlar o‘nlik sanoq tizimining alifbosi deb ataladi. |
Sonlarni raqam belgilari orqali ifodalash usuli sanoq tizimi deb ataladi
|
| bet | 2/6 | | Sana | 09.09.2024 | | Hajmi | 62 Kb. | | #270755 |
Bu sahifa navigatsiya:
- Nopozitsion
- Pozitsion
- Agar sonning miqdoriy qiymati, shu raqamning ko‘rinishi va sonning yozilishida uning pozisiyasiga bog‘liq bo‘lsa sanoq tizimi pozisiyon deb ataladi.
- Quyidagi (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9) raqamlar o‘nlik sanoq tizimining alifbosi deb ataladi.
Sonlarni raqam belgilari orqali ifodalash usuli sanoq tizimi deb ataladi.
Bir xil ko`rinishda raqamlarni tasvirlash uchun ishlatiladigan raqamli belgilar va ularni yozish qoidalari sanoq tizimlar deb ataladi.
Sanoq tizimlar pozitsion va nopozitsion qismlarga bo`linadi.
Nopozitsion sanoq tizim deb, chegaralanmagan miqdordagi raqamlar majmuasiga aytiladi. Bunday tizimlarda raqamlarning joylashish o`rni raqamning qiymatiga bog`liq bo`lmaydi.
Pozitsion ko`rinishli sanoq tizimi deb, ma`lum qoidaga asoslanib joylashgan va chegaralangan holatdagi raqamlar majmuasiga aytiladi. Bunday ko`rinishli sanoq tizimlarga har xil belgili natural sonlar misol bo`ladi (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9).
Pozitsion ko`rinishli sanoq tizimlarda ixtiyoriy sonlarni tasvirlash uchun ishlatiladigan raqamlarga sanoq tizimning bazasi deyiladi.
Pozitsion sanoq tizimining ta’rifi kiritiladi: sonni yozishda raqamlar uning yozilishiga va bu raqamning sondagi joylashadigan o‘rniga bog‘liq bo‘lgan, o‘zining «salmog‘i» bilan qatnashadi.Raqamning sondagi bu o‘rni razryad deb ataladi.
Agar sonning miqdoriy qiymati, shu raqamning ko‘rinishi va sonning yozilishida uning pozisiyasiga bog‘liq bo‘lsa sanoq tizimi pozisiyon deb ataladi.
|
2. O‘nlik sanoq tizimi.
O‘nlik sanoq tizimida sonlarni yozishda o‘nta raqamdan foydalaniladi (ixtiyoriy sanoq tizimidagi raqamlar miqdori tizim asosi bilan ustma–ust tushadi)
Quyidagi (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9) raqamlar o‘nlik sanoq tizimining alifbosi deb ataladi.
|
Bu alifbo qat’iy tartiblangan: har bir keyingi raqam (0 dan tashqari) oldingisiga birni qo‘shish orqali hosil qilinadi. Masalan: 4 = 3 + 1; 7 = 6 + 1
Alifboda uchta maxsus raqamlar mavjud:
0 –«bo‘sh», «hech nima»larni belgilash uchun
1 – eng kichik ma’noli raqam
9 – eng katta ma’noli raqam.
O‘nlik sanoq tizimidagi ixtiyoriy sonni «10»asosga ko‘ra,butun darajalar ketma-ketligi ko‘paytmalarining yig‘indisi ko‘rinishida ifodalash mumkin.
Masalan, 158 sonini yozishda «1», «5» va «8» raqamlari qatnashadi, shu bilan birga «1» raqami «5» raqamidan, u esa o‘z navbatida «8» raqamidan oldin keladi.
|
| |
