|
Yettinchi sinf o‘quvchilarining psixologik - fiziologik xususiyatlari
|
| bet | 3/4 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 0,86 Mb. | | #231749 |
Bog'liq 7-SINFLARDA MUSIQA O’QITISHNI MAZMUNI VA METODIKASI2. Yettinchi sinf o‘quvchilarining psixologik - fiziologik xususiyatlari.
Bunda bolalarning ovoz apparatlari shakllangan musiqiy qobiliyatlari rivojlangan, musiqaning tuzilishi, shakii musiqa ifoda vositalari haqida bilimga ega bo‘ladilar va musiqa tinglash qobiliyati rivojlangan bo‘ladi. 0 ‘rta sinfdagi o‘quvchilar uchun (V - VII sinf) musiqa dasturi asosida darslar rejalashtirib, ikki ovozli, ovoz mashqlari, ikki ovozli qo‘shiqlar, musiqa savodi va musiqa tinglashdan, shunga qarab murakkabroq asarlar tinglanadi. Har bir faoliyat bir - biri bilan bog‘liq bo‘lib, dars mazmunini, ya’ni bir butunlikni ta’minlaydi. Chorak mavzulari, yil mavzulariga buysunadi. Dars samaradoriigini oshirishda o ‘quvchiiarni bilim va malakalarini baholash muhim pedagogik ahamiyatga egadir. Qo'shiq kuylash bilan birga, ularni ko‘proq fikr bildirish, baxsga tortish va amaliy faoliyatiga
ko‘proq jalb etish va odilona baholash lozim bo‘ladi. Shunday qilib, musiqa darslari, yangi dastur asosida rejalashtirilib, o‘quvchilarni milliy musihamizga mehr - muhabbat va qiziqish uygotishi lozim. Respublikamizda “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning barcha bosqichlarini amalga oshirish maqsadida ushbu o'quv qo’llanma qayta ko‘rib chiqildi va takomillashtirildi. Yangi adabiyotlar ish tarjibalari va fan yangilikiari bilan boyitildi. 0‘quv qo‘llanma Oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlari talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, unda bo‘lg‘usi musiqa o‘qituvchilari egallashi lozim bo‘lgan bilim ko‘nikma va malakalar mazmunan belgilab berilgan. Ta’lim sohasida olib borilayotgan islohotlar, yangicha ijodiy yondoshuvlar, bo‘lajak musiqa o‘qituvchilariga kasbiy faoliyatlarini puxta o‘rganishlari uchun ko‘maklashadi. Ushbu o‘quv qo'lanma musiqa ta'lim yo‘nalishi bo‘yicha bolajak musiqa o‘qituvchilari uchun yaratilgan. faoliyatiga bog‘liq. Yosh avlodni bilimli, madaniyatli, ma’naviyatli, odobli, e’tiqodli, barkamol inson qilib voyaga yetkazish, o‘qituvchi zimmasiga asosiy o‘qituvchilarni pedagogika, psixologiya, ma’naviyat, milliy istiqlol g‘oyasi, informatika, yangi pedagogik texnologiya, musiqa san’atiga oid fanlarni o‘qitish imkoniyatlari yanada kengaytirilgan. Zamonaviy talab va metodlar asosida, umumkasbiy fanlar bo‘yicha dastur hamda o‘quv qo‘llanmalar, darsliklar yaratilgan. Uzluksiz ta’lim-tarbiya tizimi, yosh avlodni sog‘lom va barkamol inson bo‘lib voyaga yetkazishda muhim ahamiyat kasb etadi. Buni amalga oshirish uchun o‘quv mashg‘ulotlari va dars jarayonini olib borish qobiliyatini o‘qituvchilar o‘zlarida paydo qilishlari uchun ta’lim nazariyasi bilan birga o‘qitishning zamonaviy usullarini egallab, ularni pedagogik amaliyotda qo‘llash ko‘nikmasini hosil qilishlari zarur. O‘qituvchi “Pedagogik texnologiya” jarayonining asl mohiyatiga har bir mashg‘ulotning loyihasini tuza olishi va bu loyihalardan pedagogik amaliyotda mohirona foydalana olishlari kerak. Shu bilan birga o‘z ma’naviyati ustida tinmay ishlash ko‘nikmasini hosil qilish kerak. Yevropa va Sharq kompozitorlarining mumtoz asarlari bilan tanishib, “Musiqa madaniyati” darslarini sifatli va samarali olib borish uchun intilishi lozim. “Musiqa o‘qitish metodikasi va maktab repertuari” fani pedagogika fani
sifatida, tajribada sinalgan ishlarni barcha qismlarini umumlashtirib, amaliyotda
samarali natijalar bergan musiqa o‘qitish metodlarini taqdim etadi. Metodika fani
asosan, pedagogika, psixologiya, estetika va san’atshunoslikning tadqiqot
natijalariga asoslanadi. U musiqa o‘qitishning qonun-qoidalarini ta’riflab,
kelajakda yosh avlodga ta’lim-tarbiya berishda qo‘llanadigan zamonaviy
texnologiyalar va metodlarni belgilab beradi. Metodika fani ta’lim-tarbiya
jarayonida o‘qituvchining o‘quvchilar bilan ishlash uslublari mazmunini anglatadi.
“Musiqa o‘qitish metodikasi va maktab repertuari” fani birdaniga shakllangan fan
emas, balki o‘z tarixiy taraqqiyot yo‘liga ega bo‘lgan fan. O‘zbekistonda metodika
fani shakllanishiga buyuk mutafakkirlar, olimlar, ilg‘or tajribali o‘qituvchilar,
metodistlar, mahalliy olimlarning tadqiqot ishlari, izlanishlari, tajriba-sinov ishlari,
risolalari, fikrlari, o‘quv dasturlari va darsliklarini yaratib o‘z hissalarini
qo‘shganlar. Bularga misol qilib, Buyuk mutafakkirlardan Alisher Navoiy, Abu
Nasr al-Forobiy, Abu Ali Ibn Sino, Abdulla Avloniy, olimlardan: Ikrom Akbarov,
Ilyos Akbarov, To‘ra Husanov, Aliftina Vasileva, Yelena Kenzer, Lutfulla
Qo‘ldosh, Ye. Gudkova Qo‘ldosh Mamirov, Darvin Omonullayev, Oqilxon
Ibragimov, Soibjon Begmatov; kompozitorlardan Shermat Yormatov, Fattox
Nazarov, Doni Zokirov, Nadim Norxo‘jayev, Rustam Abdullayev, Habibullo
Rahimov, Dilorom Omonullayeva, Avaz Mansurov; metodistlardan Hamidulla
Nurmatov, Emma Shainskay, Dildora Karimova, Gulnora Sharipovalar o‘z
hissalarini qo‘shganlar. “Musiqa o‘qitish metodikasi va maktab repertuari” kursining fan sifatida maqsadi talabalarni bo‘lajak musiqa o‘qituvchisi amaliy faoliyatiga tayyorlash, ularni metodik bilim va mahorat bilan qurollantirish. Bu maqsadga erishish uchun amaliy mashg‘ulotlar mobaynida ijodiy mehnat qilish talab etiladi. Ma’lumki maktabda o‘quvchilarning yosh psixologik-fiziologik xususiyatlariga qarab, musiqa o‘qitish nazariyasi va metodikasi qo‘llanadi. Bu yerda ta’lim usuli, o‘quv materiallarining dasturi ta’lim tamoyillari, o‘quv tarbiyaviy ishlarning maqsad va vazifalari muhim ahamiyat kasb etadi.
“Metodika” so‘zi grekcha so‘z bo‘lib, “tadqiqot yo‘li”, “bilish usuli” degan
ma’noni anglatadi. Musiqa o‘qitish metodlari deganda, maktab o‘quvchilarining
bilim, ko‘nikma va malakalarini tarkib toptirishda qo‘llangan ish uslublari
tushuniladi. “Musiqa o‘qitish metodikasi va maktab repertuari” kursining asosiy
vazifalari quyidagilardan iborat:
– ta’lim tizimida shaxs madaniyati to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lish;
– ta’lim sohasida olib borilayotgan islohotlar, zamonaviy pedagogik
texnologiyalarga, qo‘yilayotgan talablarni o‘rganish;
– dars ishlanmalarini tayyorlashda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish;
– metodik ishlanmalar, ko‘rgazmali qurollar, tarqatma materiallar tayyorlash,
kompyuter, slayd, disklar, magnit tasmalardan foydalana bilish;
– har bir sinf o‘quvchilarini yoshiga mos ravishda musiqa o‘qitish metodlari va
usullarini tanlab qo‘llash;
kelajak avlodning musiqiy madaniyati va ma’naviyatini musiqa vositasi orqali
sinfdan va maktabdan tashqari musiqiy tarbiya ishlarini tashkil etish uslublarini
o‘rganish va shakllantirish;
– pedagogik amaliyotda tajriba-sinov ishlarini o‘tkazish;
– taniqli kompozitor, shoirlar, ijodkorlar bilan uchrashuvlar o‘tkazish, tanlovlarda
ishtirok etib, o‘quvchilarning ma’naviy tarbiyasini shakllantirish;
– xorijiy mamlakatlar ta’lim tizimini o‘rganish;
– o‘qituvchi va talaba o‘rtasida hamkorlik faoliyatini tashkil etish;
– berilgan topshiriqlarni o‘z vaqtida bajarib, amaliy mashg‘ulotlar, seminarlarga
puxta tayyorlanish;
tavsiya etilgan adabiyotlar bilan mustaqil ishlash;
talabalarni mustaqil fikrlash, izlanish, tahlil qilish, xulosa chiqarishga o‘rgatish;
talabalarni mustaqil ish jarayonida ijodiy faolligini oshirish;
amaliy mashg‘ulotlar ma’ruzalarning mantiqiy davomi bo‘lib, o‘zlashtirgan
bilimlarini mustahkamlaydi.
“Musiqa o‘qitish metodikasi va maktab repertuari” fani umumkasbiy fan
hisoblanib, pedagogika, psixolgiya, maktab repertuari praktikumi, nutq madaniyati,
musiqa tarixi, yakka kuylash, dirijorlik, musiqa asbobi, solfedjio, xor, musiqa nazariyasi, bolalar adabiyoti, pedagogik mahorat, ona tili, adabiyot, tabiat kabi fanlar bilan chambarchas bog‘liq. Ushbu musiqiy nazariy fanlar, bo‘lajak o‘qituvchilarga musiqa san’atini bolalarga samarali yetkazish yo‘llarini o‘rgatadi. Bu fan o‘quvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyasini shakllanishiga, musiqiy fanlarni puxta egallashiga ko‘mak beradi. Bu esa bo‘lajak o‘qituvchilarni musiqiy san’at sirlarini o‘quvchilarga samarali yetkazish yo‘llarini o‘rgatadi. Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari. Kadrlar tayyorlash milliy modeli ta’lim-tarbiya jarayonini qamrab olish bilan birga ishlab chiqarish va ijtimoiy munosabatlarni o‘z ichiga oladi. Kadrlar tayyorlash milliy modeli shaxs, davlat va jamiyat, uzluksiz ta’lim, ishlab chiqarish kabi qismlarni o‘zaro hamkorligi, ular o‘rtasidagi o‘zaro aloqadorlik asosida yuqori malakali kadrlarni tayyorlash milliy tizimini mohiyatini aks ettiruvchi loyiha hisoblanadi. Milliy modelning o‘ziga xos xususiyati mustaqil ravishda o‘n bir yillik umumiy ta’lim hamda o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limining joriy etilishi bilan belgilanadi. Bu esa, o‘z navbatida umumiy o‘rta maxsus ta’lim dasturiga o‘tishga zamin yaratadi.
1. Shaxs – kadrlar tayyorlash tizimining bosh subyekti va obyekti ta’lim
sohasidagi xizmatlarining iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchisidir. Shaxs uzluksiz ta’lim jarayonida dunyoviy-ilmiy bilimlarini o‘zlashtiradi, fan asoslarini puxta egallaydi, ishlab chiqarish sohalari bilan tanishadi, o‘zida ijtimoiy, ma’naviy-axloqiy sifatlarni tarbiyalab, raqobatga chidamli, malakali kadr bo‘lib shakllanadi. Shu tarzda fuqarolikning eng asosiy konstitutsiyaviy huquqlardan biri – bilim olish, ijodiy qobiliyatini namoyon etish, kasbi bo‘yicha mehnat qilish huquqini ro‘yobga chiqaradi.
2. Davlat va jamivat – kadrlar tayyorlash tizimining faoliyatini tartibga
solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlarni tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafolatlaydi. Shaxs kamoloti nafaqat o‘zi uchun, balki davlat va jamiyat taraqqiyoti, ravnaqi uchun ham muhim ahamiyatga egadir. Binobarin, fuqarolari yuksak ma’naviyatga ega bo‘lgan jamiyat har tomonlama taraqqiy eta oladi. Shaxs va davlat (jamiyat) o‘rtasidagi aloqa ikki tomonlama xususiyatga ega. Shu bois har qanday davlat (jamiyat) o‘z fuqarolarining yashashi, mehnat qilishi, iqtidori va salohiyati uchun yetarli darajada shart-sharoitlar yaratib beradi.
3. Uzluksiz ta’lim – malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi
bo‘lib, ta’limning barcha turlarini, davlat ta’lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tuzilmasi va uning faoliyat ko‘rsatish muhitini o‘z ichiga oladi. Uzluksiz ta’lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlovchi shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi yuqori malakali raqobatbardosh kadrlarni tayyorlash uchun zarur shart-sharoitlar yaratadi.
4. Fan – yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan
foydalanuvchi ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalarni ishlab chiqaruvchi
“Kadrlar tayyorlash milliy tizimi”da tabiat va jamiyat taraqqiyoti qonuniyatlari to‘g‘risidagi yangi fundamental va amaliy bilimlardan foydalanib, yuqori malakali ilmni va ilmiy pedagog kadrlar tarkibini shakllantiradi.
5. Ishlab chiqarish – kadrlarga bo‘lgan ijtimoiy ehtiyojni, shuningdek,
ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo‘yiladigan talablarni
belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliyaviy va moddiy texnika jihatdan ta’minlash jarayonining qatnashchisidir.
tembming mayinligi deyarli saqlanib qoladi. SHu boisdan, o‘g‘il bolalarda mutatsiya aktiv va seziiarli darajada qiz bolalarda esa osoyishta va tekis o‘tadi. Natijada ba’zi o‘g‘il bolalar, ashula aytganda. Cozga tusholmay qiynaladilar. Ba’zilari esa kuchanib kuylaydilar. Bu davrda o'g‘il bolalar ovozi shartli ravishda erkakcha ovozga qiz bolalar ovozi esa balog‘atli xotin -qizlar ovoziga asta -sekin o‘ta boshlaydi. 0 ‘g‘il bolalar tomog‘ida ovoz boylamlari yo‘g‘onlashadi, qizlarda, shishlar paydo bo‘lishi mumkin. Natijada diapazon qisqarib, yuqori pardalarda kuylash og‘irlashadi. Tez charchash holatlari paydo bo‘ladi. Mutatsiya davrida o‘g‘il va qiz boialarga ashula o‘rgatish mas’suliyat talab etiladi. Qo‘shiqlami bolalaming ovoz
imkoniyatlariga moslashtirib dars davomida, ulaming ovozlarini asrab - avaylab o‘rgatish lozim. Ovoz partiyalarini aniq ajratib, ikki ovozda ashula ayttirish, ovoz tarbiyasining muhim vositasidir. Bolalaming intizomida ham o‘zgarishlar paydo bo‘ladi. Emotsional uyg‘onishlar, organizmdagi garmonik o‘zgarishlar darsga nisbatan qizimqishini pasayishiga sabab boMadi. Bu davrda o‘qituvchi moxirlik bilan musiqiy asarlar mazmunini hayotimiz bilanbog‘liq o‘tishi, uning vositasida axloqiy go‘zallik tarbiyasini berish dars mazmunini boshqa fanlar bilan borlab olib borishi lozim. Vokal - xor ishlari va musiqa tinglash ishlarini amalga oshirishda quyi sinflarda olingan bilim na malakalarga va hayotiy tajribalarga suyanib ish tutish yaxshi natija beradi. Musiqa tanlashda esa mazmun jihatdan ancha murakkab bo‘lgan asarlar o‘tiladi. 0‘quvchilar, ozbek xalq qo‘shiqlari, makomlari, mumtoz ashulalari, yalla va laparlar, xalq musiqasining mahaliiy
uslublari bilan tanishib, tuzilish mazmunini, tarixini o‘rganadilar. Mumtoz ashulalar, maqomlar kuylab, o ‘zbek xalq musiqasini durdona asarlaridan zavq oladilar.
Yettinchi sinf yil mavzusi:«Halq musiqasining maxaliiy uslublari. Maqomlar haqida umumiy tushuncha».
I - chorak: «Qashkadaryo, Surxandaryo, Samarqand - Buxoro voxalarining musiqiy uslublari bilan tanishuv».
II -chorak: Farg‘ona - Toshkent hamda Xorazm voxalarida musiqiy uslublari bilan tanishuv.
III -chorak: «Maqom. SHashmaqom».
IV - chorak: «Xorazm maqollari. Farg‘ona, Toshkent maqom yo‘llari».
0 ‘rgani!adigan asarlar badiiy va g ‘oyaviy yaxlit taassurot qoldirish uchun ulami ma’lum asosda o‘rganish maqsadga muvofiqdir. Bunday mavzular bir yoki bir necha dars asosida musiqa qonuniyatlarining ijrochilik turlari va uning ifoda vositasi bo‘lgan m a’lum mazmun
bilanbog‘lanishi lozim. Masalan: «Lad nima?», «Maxaliiy musiqa usublari», «Maqom», «Katta ashula janri»,«SHashmaqom» shular jumlasidandir. 0 ‘qituvchi tanlagan musiqa asarlarini muayyan tartibga solgan holaa, o‘quvchilami mutatsiya davrida ovoziga ziyon yetkazmasligi uchun ulami ovoz diapazoni, ishtiyoq va zavq musiqa va ashula sohasidagi tayyorgarligi e’tiborga olinishi lozim. 0 ‘quvchilarga musiqiy tarbiya berishning negizi holashula aytishdir. Ashula aytganda ovozini parvarish qilish va maxsus vokal -xor mashqlari, ya’ni uch tovushli, past bosqich yoki yuqori bosqichdagi tovushlar orasida kvinta yoki oktava miqyosidagi qismlarida jo ‘rsiz mashqlar, qo'shiqlardan parchalar aytib, ovozni sozlab
bir maromga solish katta ahamiyatga ega. Musiqa tinglaganda va xor bo‘lib qo‘shiq aytganda, musiqa sohasidan olingan b arch a nazariy ma’lumotlari mashq qilish jarayonida mustahkamlanadi. Qo‘shiq o‘rgatish jarayonida o‘qituvchi as ami ifodali ijro etib asar haqida qisqa qiziqarli obrazli kirish so‘zi, asaming janri, mazmuni ifoda vositalari haqida suhbatlar
o‘tkazishi muhim rol o‘ynaydi. Yetti yillik o‘qish davrida, musiqa sohasida ish olib borish natijasida, o‘quvchilar musiqa savodxonligiga ega bo‘lib, musiqani ongli tahlil qila oladigan, tembming mayinligi deyarli saqlanib qoladi. SHu boisdan, o‘g‘il bolalarda mutatsiya aktiv va
seziiarli darajada qiz bolalarda esa osoyishta va tekis o‘tadi. Natijada ba’zi o‘g‘il bolalar, ashula aytganda. Cozga tusholmay qiynaladilar. Ba’zilari esa kuchanib kuylaydilar. Bu davrda o'g‘il bolalar ovozi shartli ravishda erkakcha ovozga qiz bolalar ovozi esa balog‘atli xotin -qizlar ovoziga asta -sekin o‘ta boshlaydi. 0 ‘g‘il bolalar tomog‘ida ovoz boylamlari yo‘g‘onlashadi, qizlarda, shishlar paydo bo‘lishi mumkin. Natijada diapazon qisqarib, yuqori pardalarda kuylash og‘irlashadi. Tez charchash holatlari paydo bo‘ladi. Mutatsiya davrida o‘g‘il va qiz boialarga ashula o‘rgatish mas’suliyat talab etiladi. Qo‘shiqlami bolalaming voz imkoniyatlariga moslashtirib dars davomida, ulaming ovozlarini asrab - avaylab o‘rgatish lozim. Ovoz partiyalarini aniq ajratib, ikki ovozda ashula ayttirish, ovoz tarbiyasining muhim vositasidir. Bolalaming intizomida ham o‘zgarishlar paydo bo‘ladi. Emotsional uyg‘onishlar, organizmdagi garmonik o‘zgarishlar darsga nisbatan qizimqishini pasayishiga sabab boMadi. Bu davrda o‘qituvchi moxirlik bilan musiqiy asarlar mazmunini hayotimiz bilanbog‘liq o‘tishi, uning vositasida axloqiy go‘zallik tarbiyasini berish dars mazmunini boshqa fanlar bilan borlab olib borishi lozim. Vokal - xor ishlari va musiqa tinglash ishlarini amalga oshirishda quyi sinflarda olingan
bilim na malakalarga va hayotiy tajribalarga suyanib ish tutish yaxshi natija beradi. Musiqa tanlashda esa mazmun jihatdan ancha murakkab bo‘lgan asarlar o‘tiladi. 0‘quvchilar, o’zbek xalq qo‘shiqlari, makomlari, mumtoz ashulalari, yalla va laparlar, xalq musiqasining mahaliiy uslublari bilan tanishib, tuzilish mazmunini, tarixini o‘rganadilar. Mumtoz ashulalar, maqomlar kuylab, o ‘zbek xalq musiqasini durdona asarlaridan zavq oladilar.
Yettinchi sinf yil mavzusi:«Halq musiqasining maxaliiy uslublari.
Maqomlar haqida umumiy tushuncha».
I - chorak: «Qashkadaryo, Surxandaryo, Samarqand - Buxoro voxalarining musiqiy uslublari bilan tanishuv».
II -chorak: Farg‘ona - Toshkent hamda Xorazm voxalarida musiqiy uslublari bilan tanishuv.
III -chorak: «Maqom. SHashmaqom».
IV - chorak: «Xorazm maqollari. Farg‘ona, Toshkent maqom yo‘llari».
0 ‘rgani!adigan asarlar badiiy va g ‘oyaviy yaxlit taassurot qoldirish uchun ulami ma’lum asosda o‘rganish maqsadga muvofiqdir. Bunday mavzular bir yoki bir necha dars asosida musiqa qonuniyatlarining ijrochilik turlari va uning ifoda vositasi bo‘lgan m a’lum mazmun bilanbog‘lanishi lozim. Masalan: «Lad nima?», «Maxaliiy musiqa usublari», «Maqom»,
«Katta ashula janri»,«SHashmaqom» shular jumlasidandir. 0 ‘qituvchi tanlagan musiqa asarlarini muayyan tartibga solgan holaa, o‘quvchilami mutatsiya davrida ovoziga ziyon yetkazmasligi uchun ulami ovoz diapazoni, ishtiyoq va zavq musiqa va ashula sohasidagi tayyorgarligi e’tiborga olinishi lozim. 0 ‘quvchilarga musiqiy tarbiya berishning negizi holashula aytishdir. Ashula aytganda ovozini parvarish qilish va maxsus vokal -xor mashqlari,
ya’ni uch tovushli, past bosqich yoki yuqori bosqichdagi tovushlar orasida kvinta yoki oktava miqyosidagi qismlarida jo ‘rsiz mashqlar, qo'shiqlardan parchalar aytib, ovozni sozlab bir maromga solish katta ahamiyatga ega. Musiqa tinglaganda va xor bo‘lib qo‘shiq aytganda, musiqa sohasidan olingan b arch a nazariy ma’lumotlari mashq qilish jarayonida mustahkamlanadi. Qo‘shiq o‘rgatish jarayonida o‘qituvchi as ami ifodali ijro etib asar haqida qisqa qiziqarli obrazli kirish so‘zi, asaming janri, mazmuni ifoda vositalari haqida suhbatlar o‘tkazishi muhim rol o‘ynaydi. Yetti yillik o‘qish davrida, musiqa sohasida ish olib borish natijasida, o‘quvchilar musiqa savodxonligiga ega bo‘lib, musiqani ongli tahlil qila oladigan, yirik musiqa asarlarini radio va televidenie orqali, musiqa darslarida, kontsertlarda mehr bilan tinglaydigan, badiiy xavaskorlik to‘garaklarida ishtirok etadigan va musiqani chin dildan sevadigan insonlar bo‘lib yetishadilar. Yettinchi sinfda musiqa madaniyat darslarida quyidagi qo‘shiqlar o'rgatiladi. «Eh orzular», R.Tolipov she’ri, N.Norxo‘jayev musiqasi. «Ey nozanin», o‘zbek xalq kuyi Muqumiy she’ri. «Soqinomaiy safti kalon», o‘zbek xalq kuyi Bobur g‘azali. «Biz tinchlikni istaymiz»,
B.Isroilov she’ri, K.Kenjayev musiqasi. Quyidagi asarlar tinglanadi. 0 ‘zbek xalq kuyi «Farg‘onacha», «Qo‘sh haydash», «Baljuvon», «Kovushim», «Qashqarcha».
|
| |
