berishga, insonning har qanday erkaliklarini ko‘tarishga qodir ekanligiga sog‘lom
fikrlaydigan odamlarning birortasi ham ishonmaydi. O‘sish chegaralari borligi
ravshan, lekin ularning qandayligi va qaerdaligini hali aniqlash lozim»
9
.
Mazkur ma’ruza mualliflari shunday aniqlash bilan shug‘ullandilar.
Olingan
natijalarning muxtasar mazmuni shundan iborat ediki, sayyoramiz hajmining
chegaralari muqarrar tarzda inson imkoniyatining chegaralariniham nazarda tutadi;
moddiy o‘sish cheksiz darajada
davom etishi mumkin emas; ijtimoiy
rivojlanishning haqiqiy chegaralari moddiy omillar bilan emas, balki ekologik,
biologik va hatto madaniy omillar bilan belgilanadi. Ular
jahon rivojlanishi asosiy
tendensiyalarining kompyuter modelini tuzib, mazkur tendensiyalar saqlangan holda
uchinchi ming yillik boshidayoq insoniyat voqealar ustidan nazoratni butunlay
yo‘qotishi va natijada
halokatga yuz tutishi mumkin, degan to‘xtamga keldilar.
Bundan ishlab chiqarishning o‘sishini to‘xtatish, tobora ko‘payib borayotgan aholi
sonini esa tegishli ijtimoiy siyosat yordamida barqarorlashtirish lozim, degan
xulosaga kelindi.
Ma’ruza jahonning ko‘plab tillariga o‘girildi va dunyo bo‘ylab
keng tarqaldi,
ishlab chiqarishning o‘sishini to‘xtatish g‘oyasi tarafdorlari va muxoliflari o‘rtasida
qizg‘in bahs-munozaralarga sabab bo‘ldi. So‘ngra navbatdagi ma’ruzalar majmui
(bugungi kunda ular yigirmatadan oshib ketdi) paydo bo‘ldi. Bu ma’ruzalar
umuminsoniy muammolarning ko‘pgina jihatlarini yoritib berdi va ularga nafaqat
olimlar va faylasuflar,
balki siyosatchilar, jamoat arboblari, umuman jahon
hamjamiyati e’tiborini qaratdi.
