8-mavzu: Xotira ierarxiyasi, ichki xotirani tashkil etish. Statik va dinamik xotira, xotira manzillari. Doimiy xotira va uning turlari. Flash xotira. Reja

Static va dinamik xotira, xotiraning adreslari
. 
Xotira ma’lum bir uzunlikka ega bo‘lgan axborotlarni saqlovchi 
yacheykalardan
iborat bo‘ladi. Hozirgi kompyuterlarn- ing xotirasi 
8-bitli,
ya’ni 
bir baytli yacheykalardan iborat bo‘lib, xotiraga ana shu baytlarning 
adreslari
orqali murojaat qilinadi. Baytlarni guruhlarga birlashtirilib 
so ‘zlar
(rus tilida - 
слово) hosil qilinadi. 1, 2, 4 va 8 baytli, ya’ni 
8, 16, 32 va 64-bitli
yoki 
razryadli 
so‘z uzunliklariga
ega kompyuterlar mavjud. Ushbu qo‘llanmada kompyuter 
xotirasining so‘z uzunliklarini, protsessorlar ichki registrlarining uzunliklarini 
ifodalashda va boshqa holatlarda 
razryad
iborasi qo‘llanilgan. 
8.7-rasm. 8-razryadli so‘z uzunligiga ega 64 Kbaytli asosiy xotira. 
8.8-rasm. 32-razryadga so‘z uzunligiga ega, baytlari teskari tartibda joylashtirilgan 
4
To`plovchi 
- 
Accumulator 
(AR) 
Ilgari boshqarilgan barcha amallar 
bo`yicha 
natijalarni 
va 
ma`lumotlarni 
to`playdi
5
Yo`riqnomalar 
- 
Instruction 
(IR)
Ayni 
damda 
bajarilayotgan 
yo`riqnomani o`z ichiga oladi
6
Kiritish/Chiqarish 
- 
Input/Output (
I/OR) 
Kiritish/chiqarish 
qurilmalari 
bilan 
bog`lanadi

4 Gbaytli asosiy xotira. 
Ushbu asosiy xotirada yacheykalar adreslarining qiymati 
0000
dan 
FFFF 
gacha o‘zgarishi mumkin. Asosiy xotiraning umumiy hajmi 64 Kbayt (FFFF - 16 
bit, 2
16
=65536 bayt). Hozirda bunday hajmli xotiralar - o‘matiladigan 
kompyuterlarda, ya’ni kontrollerlarda ishlatilmoqda. Odatda asosiy xotira adreslari 
16-lik sanoq sistemasida ifodalanadi. 
8.8-rasmda so‘z uzunligi 32-razryadga teng bo‘lgan asosiy xotira tas- 
virlangan. Bunday so‘z uzunligiga ega xotiralar, Pentium protsessorlari o‘matilgan 
kompyuterlarda ishlatilmoqda. Ularda yacheykalarning adreslari 
0000 0000
dan 
FFFF FFFF
gacha o‘zgarishi mumkin. Xotiraning umumiy hajmi 4 Gbayt (FFFF 
FFFF - 32 bit, 2
32
= 4294967296 bayt). So‘z uzunligi 32-razryadli xotiralarda 
baytlar o‘ngdan chapga yoki chapdan o'ngga qarab joylashtirilishi mumkin. 
8.8-rasm. 32-razryadga so‘z uzunligiga ega, baytlari to‘g‘ri tartibda joylashtirilgan 
4 Gbaytli asosiy xotira. 
Buyruqlarni xotiradan o‘qish misolida, xotiraga murojaat qilish qanday 
amalga oshirilishini ko‘rib chiqamiz. 8.9-rasmda asosiy xotiraga murojaat qilish 
jarayoni ko‘rsatilgan. 
Protsessorning 
IP (Instruction Pointer)
yoki 
PC (Program Counter) 
deb 
nomlanuvchi registri, tartib bo‘yicha bajarilishi kerak bo‘lgan buyruq adresini 
ko‘rsatish uchun ishlatiladi. Ushbu registr buyruqlar sanagichi yoki buyruqlar 
ko‘rsatgichi deb nomlanadi. PC registrida yozilgan adres, ya’ni navbatdagi 
bajarilishi kerak bo‘lgan buyruqning adresi, protsessorning adres shinasi 

yordamida asosiy xotira bilan bog‘lanuvchi porti - adres registri orqali xotiraning, 
xotira adresi registriga uzatiladi. Shundan so‘ng xotiraning ma’lumotlar registriga 
ushbu adres bo‘yicha yozilgan ma’lumot chiqariladi. Bu ma’lumot, ma’lumotlar 
shinasi orqali protsessorning registrlaridan biriga, masalan akkumulyatorga, ya’ni 
A registriga kelib tushadi. 
8.9-rasm. Asosiy xotiraga murojaat qilish jarayoni. 
Zamonaviy kompyuterlarda asosiy xotiraga murojaat kilishning ikki xil rejimi 
mavjud (8.10-rasm): 
Real rejim - 1 Mbayt gacha bo‘lgan asosiy xotira uchun, bu rejim kompyuter 
MS DOS operatsion tizimida ishlagan paytida qo‘llanilagan. Hozirda bu, MS DOS 
operatsion tizimini emulyatsiya qilishda ishlatiladi. 

8.10-rasm. Real va himoyalangan rejimlarda asosiy xotiraning tuzilishi. 
Himoyalangan rejim - xotira hajmi 1 Mbaytdan ko‘p bo‘lgan holda , ya’ni bu 
kompyuterlar Windows operatsion tizimida ishlay boshlagandan buyon 
qo'llanilgan rejim hisoblanadi. 
Real rejimda xotiraga murojaat qilish 
segmentlarga
murojaat qilish orqali, 
himoyalangan rejimda esa, 
sahifalarga
murojaat qilish orqali amalga oshiriladi. 
Bitta segmentning hajmi - 64 Kbayt, sahifaning hajmi esa - 4 Kbaytga ega bo‘ladi. 

Download 0,76 Mb.