|
9-Ma’ruza: Qismlarni tozalash va yuvish texnologiyasi. Режа
|
| bet | 16/18 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 165,76 Kb. | | #143927 |
Bog'liq 9-ma\'ruza (1)9.5-jadval.
Podshipniklarni yog‘sizlantirish uchun komponentlar
Komponentlar
|
Tarkibining ulgurji qismi
|
N 1
|
N 2
|
Kalsiyli soda
|
0,15-0,25
|
0,1-0,3
|
Natriy xromli
|
0,08-0,1
|
-
|
Azotkislotali natriy
|
-
|
0,1-0,3
|
Suyuq oyna
|
-
|
0,1-0,3
|
Suv
|
Qolgani
|
Qolgani
|
9.4. Mexnat va atrof muxit muxofazasi.
Jixozlarni demontaj jarayonida ish joylarini tashkil qilish quyidagi asosiy talablarni o‘z ichiga oladi:
- ta’mirlash fondini demontaj xududlari yaxshilab yuvilgan va tozalangan bo‘lishi kerak;
- ish joylari ixtisoslashtirilgan bo‘lishi kerak, ya’ni har bir ishchi muayyan turdagi ishlarni bajarishi uchun kerakli vositalar bilan ta’minlangan bo‘lishi, bu esa ishga tayyorgarlik ko‘rish vaqtini qisqartiradi va asbob- uskunalardan to‘liqroq foydalanadi;
- ish joyida ishchining harakatlarida maksimal tejimda ta’minlashi kerak, bu uskunalarni loyihalashda (konveyerning balandligi, stend, ish joylarining nisbiy joylashuvi va boshqalar) kiritilishi kerak;
- ish joyi asosiy va yordamchi ishlarni mexanizatsiyalash vositalari, zarur hujjatlar, asboblar uchun stol, ixtisoslashtirilgan idishlar bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
Mehnatni muhofaza qilishning asosiy talablari quyidagilardan iborat. Demontaj joyi kuchli yong‘inga qarshi devorlarga ega bo‘lishi kerak. Hudud pollari tekis (ostonasiz), silliq, lekin sirpanmaydigan, zarbaga chidamli, neft mahsulotlarini shimmaydigan sirtga ega bo‘lishi kerak. Ular muntazam ravishda yog ‘ va ifloslikdan tozalangan bo‘lishi kerak. Shift va devorlar ochiq rangli bo‘yoq bilan bo‘yalgan bo‘lishi kerak.
Jixozlar orasidagi masofa zarur bo‘shliqlarga rioya qilgan holda tartibga solingan bo‘lishi kerak. Ko‘p sonli agregat va qismlarning hududda to‘planishiga yo‘l qo‘yilmasligi kerak. Yo‘laklarni, o‘tish joylarini va o‘t o‘chirish shitlari, vositalarini olash va stendlar yo‘laklari tirband bo‘lmasligi kerak.
Ish paytida etilli benzin bilan ish jarayonlarida foydalanilsa qismlar va agregatlar mahalliy so‘rib olish bilan maxsus vannalarda kerosin bilan oldindan yuvilishi kerak. Og‘irligi 20 kg dan ortiq bo‘lgan birliklar va qismlarni ko‘tarish va tashish uskunalari yordamida olib tashlash, tashish va o‘rnatish kerak. Mexanizm tomonidan yukni ko‘tarishda kuch vertikal ravishda yo‘naltirilishi kerak. Yuklarni kran bilan sudrab ko‘tarish taqiqlanadi. Prujinali agregatlarni (oldingi mustaqil suspenziya, ssepleniya, klapanli mexanizm va boshqalar) faqat maxsus stendlarda yoki xavfsiz ishlashni ta’minlaydigan qurilmalar yordamida qismlarga ajratishga ruxsat beriladi. So‘rib tortilgan mahkam o‘rnatilgan qismlarni bosganda, ikkinchisi himoya panjaralari bilan ta’minlanishi kerak. Ish joylarining sun’iy yorug‘lik bilan yorituvchi ob’ektni fondan (yorug‘lik fonida) farqlashning past kontrasti bilan o‘rtacha aniqlikdagi ish uchun mos bo‘lishi kerak, gaz chiqarish lampalari uchun: kombinatsiyalashgan - 400 lyuks, jami - 200 lyuks; nakal lampalar uchun: birlashtirilgan - 400 lyuks, jami - 100 lyuks bo‘lishi kerak.
Elektr xavfsizligini ta’minlash uchun har bir ishlab chiqarish xonasi poldan 0,5 m masofada joylashgan va ishonchli kontaktlar bilan jihozlangan erga ulanishlar shinasi bilan o‘ralgan bo‘lishi kerak. Har qanday joyda erga ulanish shinalarining qarshiligi 4 Om oshmasligi kerak. Elektr dvigatellarining barcha korpuslari, shuningdek, quvvatlanishi mumkin bo‘lgan asbob-uskunalarning metall qismlari nolga yoki erga ulangan bo‘lishi kerak.
Ko‘chuvchi elektr asbobini qo‘llash 36 v kuchlanishda to‘liq ishga yaroqli hilatda ishlatish tavsiya etiladi. Agar ko‘chuvchi elektr asbobi asosiy kuchlanishda 36v dan yuqori bo‘lsau holda asbob himoya moslamalari va vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak (dielektrik qo‘lqoplar, oyoq kiyim, kovrik va boshq.). Umumiy yorug‘lik har qanday kuchlanishga ega bo‘lishi mumkin, mashina yoritgichi 36 V, portativ lampalar 12 V. Yalang‘och lampalardan (armaturlarsiz) foydalanish taqiqlanadi. Barcha stotsionar lampalar chayqaladigan soyalarni bermasligi uchun mahkam o‘rnatilishi kerak.
Ishlatilgan tozalovchi material qopqoqli metall qutilarga joylashtiriladi. Smena oxirida tozalovchi materialning o‘z-o‘zidan yonishini oldini olish uchun tortmalarni tozalash kerak.
Yuvish va tozalash joylari yong‘in xavfi yuqori bo‘lgan joylar sifatida tasniflanadi. Tozalashda ishqoriy eritmalar, erituvchilar va boshqa zararli moddalar ishlatilishini hisobga olib, mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha talablar kuchaytiriladi. Ushbu sohalarda ishlayotgan maxsus kiyim, shaxsiy himoya vositalari (qo‘lqop, ko‘zoynak, respiratorlar va boshqalar). Hudud uchastkalari ishonchli so‘ruvchi va tortish ventilyatsiyasi bilan jihozlangan bo‘lishi zarur. Ustaxonalar va uchastkalarni tozalash, sanitariya-gigiyena jihozlari uchun binolar sanoat korxonalarini loyihalash uchun sanitariya me’yorlariga (SNiP) mos kelishi kerak.
Mashinasozlik sanoatida har yili o‘n minglab tonna suv-ishqorli yuvish vositalaridan foydalaniladi, ular oqava suv sifatida chiqariladi, chunki yog‘sizlantirish va yuvish jarayonlari bir martalik sxema bo‘yicha amalga oshiriladi. Ekologik muammolarga qo‘shimcha ravishda, ushbu birikmalardan foydalanishning ko‘payishi energiya xarajatlarining sezilarli darajada oshishiga olib keladi, chunki har hafta sarflangan eritmalarni almashtirish yangi eritmalarni ish haroratiga qadar isitish uchun qo‘shimcha xarajatlarni talab qiladi.
Qattiq, suyuq va gazsimon chiqindilarni ekologik xavfsiz darajada tozalashning mukammal usullarini yaratish uchun asosiy texnologiyaga kapital qo‘yilmalarga teng yoki undan ortiq xarajatlar talab etiladi. Chiqindilarni ishlatishning eng oqilona usullaridan biri bu qayta ishlash bo‘lib, u chiqindilarni qayta ishlatish uchun ishlab chiqarishga qaytarish imkonini beradi. Hozirgi darajada texnologik jarayonning mukammalligi mezoni sifatida uning maksimal chiqindisizligi va ekologik xavfsizligi hisoblanishi kerak.
Resurs tejovchi kam chiqindili texnologiyalarni yaratish muammosida texnologik muhitlarni ajratish, konsentratsiyalash va tozalashning yangi intensiv texnologiyalarini ishlab chiqishga asosiy e’tibor qaratilmoqda. Bu sohada keyingi yillardagi texnologik jarayonning yutuqlaridan biri membrana texnologiyasidir.
Asosiy membranani ajratish usullari ultrafiltratsiya, teskari osmoz, oqava mikrofiltratsiya, membranani bug‘lash, dializ, elektrodializ, diffuziya gazini ajratish va membranani distillashdan iborat.
Yirik kolloid zarrachalar yoki o‘lchami 0,1-10,0 mikron bo‘lgan muallaq mikrozarrachalarni erituvchidan ajratish jarayoni mikrofiltratsiya (MF), ba’zan esa membranali filtrlash deb ataladi, bu atama ko‘ndalang oqim bilan filtrlash degan ma’noni anglatadi. Mikrofiltratsiya ultra va an’anaviy filtrlash o‘rtasida oraliq pozitsiyani egallaydi. MF teskari osmos va ultrafiltratsiya kabi taniqli membranani ajratish usullari bilan bir qatorda katta ahamiyatga ega bo‘ldi.
Kanaldagi teskari osmos, ultrafiltratsiya, ko‘ndalang mikrofiltratsiya haddan tashqari bosim ostida amalga oshiriladi va bu jarayonlarning barchasi baromembrana jarayonlarining bir guruhiga birlashtiriladi (1.6-jadval).
9.6-jadval.
|
| |
