Yer yuzida internetdan foydalanishni nazorat qilishning turli
darajalari joriy etilgan. Qaysi
saytdan foydalanayotganini
nazorat qilishning eng oson usuli – qator sabablarga koʻra, biz
foydalanishimizni hukumat istamaydigan saytni bloklashdir.
Hozirda saytlarni bloklash ancha keng tarqalgan.
Nomaqbul deb hisoblangan axborotni tarqatilishini toʻxtatishga
yordam berish uchun saytlar tez-tez bloklanadi. Bu jarayon bilan
kurashish maqsadida ayrim mamlakatlar tomonidan ijtimoiy
tarmoqning ulkan saytlari bloklangan holatlar tez uchraydi.
Nomaqbul sanalgan axborotga yetaklovchi ba’zi
qidiruv
soʻrovlarini ham bloklash mumkin. Bunday harakat,
mazmunan, internetni nazorat qilish hisoblanadi. Minglab
Quyida muhokama qilish va sinfda bahs yuritish uchun savollar to‘plami berilgan. Oʻqituvchingiz sizni guruhga boʻlishi
va har bir
guruhga muhokama uchun bitta yoki ikkita savol ajratishi mumkin. Keyin har bir guruh sinfning boshqa aʼzolariga oʻz xulosasini
taklif qilishi mumkin.
a Internetning rivojlanishi uni tartibga solish mumkin boʻlgan darajaga yetdimi? Agar shunday boʻlsa, bu muammoni hal
etishda nimalarga e’tibor qaratish kerak?
b Kontent dunyo boʻylab milliardlab foydalanuvchi tomonidan hosil qilinishi va turli foydalanuvchilar
uni turlicha talqin qilishi
mumkinligini inobatga olgan holda kontentni tartibga solishni kimga topshirish kerakligi haqidagi mulohaza yuriting.
c Mahalliy qonunni buzuvchi ayrim kontentlar zudlik bilan oʻchirilishi mumkin bo‘lsa-da, global muammolar va ularning
yechimlari haqida nima deyish mumkin?
d Siz qaroqchilik yoki huquqlar buzilishi tufayli mavjud intellektual mulk haqidagi qonunlar kitobni bosmadan chiqarish
moslamasi ixtiro qilinishi bilan bog‘liq ekanini bilasizmi?
Intellektual mulk faqat u himoyalansa yoki amal qilinsa mavjud boʻladimi? Agar intellektual
mulk haqidagi qonun ijro
etilishini talab qilishdan toʻxtasak yoki nazorat etilmasa, mavjud boʻlmay qoladimi?
e Mualliflik huquqi haqidagi qonun reaktiv hisoblanadimi? Boshqachasiga aytganda, u faqat kimdir
munosabat bildirganida
faollashadimi? Garchi intellektual mulkka oid amaldagi qonunlar mavjud boʻlsa-da, ularga rioya qilish masalasi muammo
hisoblanadimi? Agar muallif uning intellektual mulk huquqi buzilgan deb hisoblasa, u bu oʻrinda
qandaydir amallarni
bajarishi mumkin. Agar ushbu jarayonga qarshi ish bajarmasa, bu qoidabuzarlarga qoʻl keladi. Ya’ni hech kim munosabat
bildirmasa, hech narsa yuz bermaydi.
f Internet-provayder kabi vositachilarni huquqiy javobgarlikka tortishga urinishlar muvaffaqiyatli bo‘lmasligi mumkin.
Buning
oqibatida turli strategiyalar yuzaga keladi: rejissyor internet-provayderdan filmni noqonuniy yuklab olganlarning IP-manzilini
taqdim etishga majbur qilish imkoniyatiga egami? (Bu vaziyatda internet-provayderlar mijozlariga nisbatan maxfiylikning
yoʻqolishiga olib kelishi nazarda tutilmoqda).
