• Qisqacha xulosalar
  • Nazorat va muhokama uchun savollar
  • Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar royxati
  • ADABIYOTLAR RO‘YXATI
  • Internet saytlari
    		•

    Abdurahim ortiqov, musaxon isakov industrial iqtisodiyot




    Download 1,26 Mb.
    bet119/123
    Sana13.05.2024
    Hajmi1,26 Mb.
    #229021
    1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   123
    Bog'liq
    Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahim ortiqov, musa0001

    Bk= Bbaz* (bk/ bbaz)
    Bu yerda: Bk, Bbaz - mos ravishda taqqoslash uchun olingan korxona mahsuloti va bazis mahsulot bahosi; bk, bbaz - mos ravishda korxona mahsuloti va bazis mahsulotining sifat ko‘rsatigichlari bo‘yicha ballar.
    Raqobatga yo‘naltirilgan holda bahoni shakllantirish (baho belgilash) usuli. Ushbu usul bilan baho belgilashda korxona faqatgina raqobatchi-tovarlarning bozordagi joriy baholaridan kelib chiqadi. Bahoni asosiy raqobatchilarning baholaridan bir oz yuqori yoki pastroq belgilash yoxud ular bilan bir xil belgilash mumkin.
    Bahoni shakllantirishning ushbu usulini mahsulotni sof raqobat bozoriga chiqarishda (qishloq xo‘jalik mahsulotlari, oziq-ovqat mahsulotlari, xom ashyo bozorlari) yoki oligopolistik bozorga (metall, alyuminiy, qog‘oz, kompyuter bozori) chiqarishda qo‘llash mumkin.
    Yuqorida yoritilgan usullaridan foydalanib biznes-rejani ishlab chiquvchilar mahsulotning dastlabki bahosini hisoblaydilar.
    Sanoat korxonasining baho taktikasi. Boshlang‘ich, dastlabki bahoni belgilash va uning maqsadiga muvofiq o‘zgarishi yo‘nalishlarini aniqlab olish bilan bahoni shakllantirish jarayoni to‘xtab qolmaydi. Bahoni belgilashda bozorni o‘zgarishini hisobga olib borish lozim, lekin mahsulotning bahosini (narxi) o‘zgarishi belgilangan bahoning yuqori va quyi chegarasida bo‘lishi kerak. Bozor talablariga ko‘ra bahoni to‘g‘rilab borish, ishlab chiqaruvchilar tomonidan bir qator qarorlar qabul qilishni ko‘zda tutadi. Natijada ma’lum bosqichdagi mahsulotning oxirgi bahosi o‘rnatiladi.
    Korxonaning baho taktikasi yoki dastlabki bahoni to‘g‘rilab borish yo‘nalishlarining eng asosiylarini ko‘rib chiqamiz.
    Uzoq muddatli bahoni belgilash. Iste’molchilarda ma’lum bir mahsulot to‘g‘risida va uning belgilangan bahosi to‘g‘risida tasavvurlar paydo bo‘lishi uchun baho o‘zgarmasdan qoladi hamda bozor o‘zgarishlariga berilmaydi. Bunday barqaror baholarni shunday mahsulotlarga qo‘yish kerakki, ularga bo‘lgan talab ham barqaror o‘zgarmas bo‘lsin.
    O‘zgaruvchan (qayishqoq) baholarni belgilash. Mahsulot bahosi bozordagi talab va taklifning o‘zgarishiga ko‘ra belgilanadi. Baholar bir kunning ichida ham bir necha marta o‘zgarishi mumkin.
    Diskriminatsiya baholarini belgilash. Diskriminatsion (bir xil bo‘lmagan) baholarni belgilashda korxona bir xil mahsulot yoki xizmat uchun turli xil shaklda, turli xil baho belgilaydi.

    • xaridorlarning turli xilligini hisobga olgan holda. Masalan, talabalar, nogironlar, nafaqaxo‘rlar, veteranlar bir xil mahsulot uchun turli narx to‘laydilar;

    • tovarning variantlarini hisobga olgan xolda.

    • joyni hisobga olgan holda. Tovar turli joylarda ishlab chiqarish xarajatlari bir xil bo‘lsa ham turli baholarda sotiladi. Masalan, teatr pattasi tomoshabinlar qaysi joyni ko‘proq xoxlashlariga ko‘ra turli bahoda bo‘ladi.

    • vaqtni hisobga olgan holda. Baholar mavsumga, kunga, xaftaga va sutkaning qaysi soatiga ko‘ra o‘zgarishi mumkin. Masalan, uyali aloqa xizmati kechasi va dam olish kunlari arzonroq bo‘lishi mumkin.

    Psixologik jixatdan jozibador baholar belgilash. Bunda xaridorlar psixologiyasi hisobga olinadi. Bahoni butun son emas undan bir oz kamroq raqamlarda belgilanadi. Masalan, atirning bahosi 1000 so‘m emas, 990 so‘m belgilanadi.
    Tovar assortimentini baholarning bosqichma-bosqich o‘zgarishi asosida sotish. Korxonada odatda bir mahsulotning bir necha turlari va markalarini ishlab chiqiladi.Bunda alohida marka va modeldagi tovarlarga qo‘shiladigan baholarning o‘zaro bog‘liqligi muammosi tug‘iladi. Xaridor bir mahsulot sifat darajasining ikkinchisidan farqini aniq bilishi uchun baholar bir-biridan keskin farq qilishi kerak.
    Qisqacha xulosalar
    Sanoat iqtisodiyotining eng muhim muammolaridan biri bu tarmoq korxonalarida tayyorlanadigan mahsulot bahosini belgilashdir.
    Bozor iqtisodiyoti sharoitida baho sanoat tarmoqlari va korxonalarning moliyaviy ahvoliga yetarli (sezilarli) ta’sir etuvchi eng muhim sintetik ko‘rsatkichlardan biri hisoblanadi.
    Mahsulot bahosi juda ko‘p omillarga bog‘liq: mahsulotga bo‘lgan talab, ishlab chiqaruvchining taklifi, davlatning narx siyosati, xarajatlar, raqobat va h.k.lar.
    Fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirishda, mahsulot hajmini ko‘paytirishda va uning sifatini oshirishda, iste’molchilar ehtiyojini qondirishda baho bilan rag‘batlantirishning roli beqiyosdir.
    Nazorat va muhokama uchun savollar

    1. Baho siyosati - davlat iqtisodiy siyosatining ajralmas qismidir.

    2. Baho va baholashning mohiyati, ahamiyati va mazmuni.

    3. Baho funksiyalari.

    4. Bahoning turlari.

    5. Sanoat ishlab chiqarishida baholash tizimini yaxshilash yo‘llari.

    6. Xorijiy mamlakatlarda baho va baholash.

    Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro'yxati:

    1. 2019 yilda mamlakatimizni rivojlantirishning eng muhim ustuvor vazifalari to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Parlamentga Murojaatnomasi// https://president.uz/uz/lists/view/2228

    2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi to’g’risida» gi №PF-4947 sonli Farmoni. //Xalq so’zi. 2017 yil 8 fevral.

    3. Sh. M.Mirziyoyev. Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak . Tashkent : O‘zbekiston, 2017 y.,104 b.

    4. Church J., and R.Ware. (CW) Industrial Organization. A Strategic Approach. Irwin. 2000.

    5. Schmalensee, Richard, and Robert Willig, eds. (HB) Handbook of Industrial Organization. Vols. 1-2. North-Holland, 1989.

    6. Ortiqov A. Sanoat iqtisodiyoti. Darslik.- T.:”Sano-standart”, 2014.-304 b.

    7. Qosimova M.S., Yusupov M.A., Ergashxodjayeva Sh.D. Marketing. Darslik. - T.: TDIU, 2010. 287 b.

    8. www.webofscience.com - Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi

    9. www.search.ebscohost.com - Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi

    ADABIYOTLAR RO‘YXATI

    1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. - T.: O’zbekiston, 2018.

    2. O‘zbekiston Respublikasining «Raqobat to‘g‘risida»gi Qonuni //«Xalq so‘zi» gazetasi. 7 yanvar 2012 yil

    3. O‘zbekiston Respublikasining «Xususiy korxonalar to‘g‘risida»gi Qonuni. Qonun va qarorlar. -T.: O‘zbekiston, 2011.

    4. «Mas’uliyati cheklangan va qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasining Qonuni. 2001 yil 6 dekabr // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to‘plami. 1-tom. - T.: O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, 2002.

    5. «Xo‘jalik shirkatlari to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasining 2001 yil 6 dekabrdagi Qonuni.//lex.uz

    6. «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasining 2014 yil 6 may, O‘RQ-370-sonli Qonuni // «Xalq so‘zi» 2014 yil 7 may, 88 (6018)-soni.

    7. «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasining 2012 yil 2 may, O ‘RQ-328-sonli Qonuni // «Xalq so‘zi» 2012 yil 3 may, 86 (5506)-son.

    8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Tadbirkorlik sub’ektlarini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish va hisobga qo‘yish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida" 2016 yil 28 oktyabrdagi PQ-2646-son qarorini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 9 fevraldagi 66-son Qarori. //lex.uz

    9. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-4947- sonli Farmoni. // Xalq so‘zi. 8 fevral 2017 yil.

    10. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 28 iyuldagi 207-son “Davlat ulushi bo‘lgan aksiyadorlik jamiyatlari va boshqa xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyati samaradorligini baholash mezonlarini joriy etish to‘g‘risida” Qarori.//lex.uz

    11. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 11 apreldagi «Tadbirkorlik faoliyati sohasidagi litsenziyalash va ruxsat berish tartib-taomillarini yanada qisqartirish va soddalashtirish, shuningdek, biznes yuritish shart-sharoitlarini yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PF-5409-sonli Farmoni// Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 12.04.2018 y., 06/18/5409/1059-son

    12. 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta

    ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar strategiyasini «Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili»da amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risida.. № PF-5308. 22.01.2018. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 25.05.2018 y., 06/18/5447/1269-son.

    1. Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va iqtisodiy siyosat samaradorligini oshirishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni 08.01.2019 yildagi PF-5614-son, Kuchga kirish sanasi 09.01.2019 Manba: Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 09.01.2019 y.,

    2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 11 apreldagi

    «Tadbirkorlik faoliyati sohasidagi litsenziyalash va ruxsat berish tartib-taomillarini yanada qisqartirish va soddalashtirish, shuningdek, biznes yuritish shart-sharoitlarini yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PF-5409-sonli Farmoni// Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 12.04.2018 y., 06/18/5409/1059-son

    1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 13 iyuldagi « Jahon banki va Xalqaro moliya korporatsiyasining «Biznes yuritish» yillik hisobotida O‘zbekiston Respublikasining reytingini yanada yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-3852li Qarori// Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 14.07.2018 y., 07/18/3852/1503-son; 08.03.2019 y., 06/19/5687/2723-son

    2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 5 fevraldagi «Jahon banki va xalqaro moliya korporatsiyasining "Biznes yuritish" yillik hisobotida O‘zbekiston Respublikasining reytingini yaxshilashga doir qo‘shimcha chora- tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ-4160-sonli Qarori// "Xalq so‘zi", 2019 yil 6 fevral

    3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. //Xalq so‘zi, 23 dekabr 2017 yil.

    4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning 2019 yil uchun mo‘ljallangan eng muhim ustuvor vazifalar haqidagi Oliy Majlisga Murojaatnomasi. //Xalq so‘zi, 29 dekabr 2018 yil.

    5. Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash - yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. O‘zbekiston Respublikasining saylangan Prezidenti Sh.Mirziyoyevning O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24-yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruzasi. (07.12.2016).

    6. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyevning mamlakatimizni 2016 yilda ijtimoiy- iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017 yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma’ruzasi. (2017-01-14) T.:- O‘zbekiston- 2017.

    7. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik o‘zbekiston davlatini mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. / Sh.Mirziyoyevning O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nutqi.( 2016 yil 14 dekabr kuni).

    8. Church J., and R.Ware. (CW) Industrial Organization. A Strategic Approach. Irwin. 2000.

    9. Schmalensee, Richard, and Robert Willig, eds. (HB) Handbook of Indus­trial Organization. Vols. 1-2. North-Holland, 1989.

    10. Exploring Corporate Strategy. Seventh Edition. Gerry Johnson University of Strathclyde, Kevan Scholes Sheffield Hallam University, Richard Whittington Said Business School, University of Oxford. Seventh edition published 2005. R. 1070

    11. Isobel Doole, Robin Lowe. International Marketing Strategy. Analysis, development and Implementation. 2008, Cengage Learning EMEA

    12. Ansoff Matrix. Strategy Skills. 2013

    236

    1. Porter M. Mejdunarodnaya konkurensiya. - M.: Mejdunarodnie

    otnosheniya, 1993. S. 51,

    1. Porter M. Konkurensiya. - M.: Izdatelskiy dom «Vilyams», 2011.

    2. Begattin P. - Becattini G. From Marshalls to the Italian «Industrial Districts»/ www.copetitivness.org. 2015

    3. Marshall А. Prinsipi ekonomicheskoy nauki, t. I - Ill. Per. s angl. — M.:Izdatelskaya gruppa «Progress», 1993.

    4. Enright M. Regional Clustersand Economic Development: A Research Agenda, in Staber, U., Schaefer, N. and Sharma, B., (Eds.) “Business Networks: Prospects for Regional Development, Berlin”: Walter de Gruyter, pp. 190- 213.

    5. BekmuradovA.Sh., YAng Son Be. Strategiya razvitiya tekstilnoy

    promishlennosti Uzbekistana. Klasterniy podxod- Tashkent, 2006 y.

    1. Ortiqov A. Sanoat iqtisodiyoti. Darslik.- T.:”Sano-standart”, 2014.-304 b.

    2. R.S. Muratov, I.A. Djalalova, S.Sh. Oripov. Korxona iqtisodiyoti. Darslik. - T.: «Fan va texnologiya», 2014, - 424 bet.

    3. B.A. Adukarimov va boshq. Korxona iqtisodiyoti. Darslik. - T.: «Fan va texnologiya», 2012, - 368 bet.

    4. Abdukarimov I.T. va boshqalar. Korxona iqtisodiy salohiyati tahlili. - T.: Iqtisodiyot va huquq dunyosi, 2015, - 256 b.

    5. A.Vahobov va boshq. Moliyaviy va boshqaruv tahlili: Darslik. - T.: “Sharq”, 2015. - 480 b.

    6. Maxmudov E.X., Isoqov M.Yu. Biznes - rejalashtirish. O’quv qo’llanma. -T.: O’zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti, 2005, - 160 b.

    7. Maxmudov E.X. Korxona iqtisodiyoti. O‘quv qo‘llanma. -T.:

    O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg‘armasi nashriyoti, 2006, - 208 b.

    1. Razzoqov A., Toshmatov Sh., O‘rmonov N. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi. - Toshkent: Moliya, 1997. - B. 46.

    2. Xotamov I., Aliev Y. “Innovatsion iqtisodiyot” fani bo‘yicha ishchi daftar. - Toshkent: Iqtisodiyot, 2018 yil,174 bet.

    3. Xakimov Z.A. Yyengil sanoat korxonalari raqobatbardoshligini marketing strategiyalari asosida oshirish. Falsafa doktorlik dissertatsiyasi. - T.: TDIU, 2018.

    4. Qosimova M.S., Yusupov M.A., Ergashxodjayeva Sh.D. Marketing. Darslik. - T.: TDIU, 2010. 287 b.

    5. A.A.Kushnarev. Strukturnbie preobrazovaniya ekonomiki kak osobbiy ob’ekt upravleniya: http://cyberleninka.ru/article/n/strukturnye-preobrazovaniya-

    ekonomiki-kak-osobyy-obekt-upravleniya

    1. O‘zbek tilining izohli lug‘ati. M.: «Rus tili» nashriyoti. 1981. - B.17

    2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisga Murojaatnomasini keng jamoatchilik o‘rtasida targ‘ib etishga bag‘ishlangan ilmiy-ommabop qo‘llanma./Nashr uchun mas’ul R.S. Qosimov. - T: “Ma’naviyat”, 2018. - 320 bet.

    3. O‘zbekiston Respublikasining 2014-2018 yillarda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining asosiy ko‘rsatkichlari. www.stat.uz.

    237
    Internet saytlari

    1. www.webofscience.com - Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi

    2. www.search.ebscohost.com - Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi

    3. www.mineconomy.uz (O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi)

    4. www.mehnat.uz (O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi)

    5. www.mf.uz (O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi)

    6. www.stat.uz (O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi)

    7. www.ima.uz (O'zbekiston Respublikasi Intellektual mulk agentligi)

    8. www.academy.uz (Fanlar akademiyasi)

    9. www.semi.rssi.ru- Rossiya Federatsiyasi Markaziy-iqtisodiy matematika instituti sayti.

    10. www.nber.com- AQSh iqtisodiy tadqiqotlar milliy byurosi sayti.

    11. www.webofscience.com- Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi.

    12. www.scopus.com - Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi.

    13. www.elibrary.ru - Rossiya ilmiy maqolalar indeksi.

    14. www.ereport.ru - обзорная информация по мировой экономике

    15. www.stplan.ru - экономика и управление

    16. www.catback.ru - научные статьи и учебные материалы по экономике

    17. https://www.sciencedirect.com/search?qs=Consumersfoiz20International&s how=25&sortBy=relevance&origin=home&zone=qSearch

    18. https://pdf.sciencedirectassets.com/271165/

    19. ttps://pdf.sciencedirectassets.com/271164/1-s2.0-0956713519X00031/


    Download 1,26 Mb.
    1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   123




    Download 1,26 Mb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    Abdurahim ortiqov, musaxon isakov industrial iqtisodiyot

    Download 1,26 Mb.