|
Abdurahim ortiqov, musaxon isakov industrial iqtisodiyot
|
| bet | 118/123 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,26 Mb. | | #229021 |
Bog'liq Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahim ortiqov, musa0001''O‘rtacha xarajatlar qo‘shuv foyda'' usuli. Bahoni hisoblashning ushbu usulining mohiyati quyidagicha: korxona yoki tadbirkor ishlab chiqarish bo‘yicha 231
xarajatlarni aniqlaydi va unga kiritilgan kapital uchun mukofot sifatida qaraladigan mo‘ljaldagi foyda miqdorini qo‘shadi.
Foyda miqdorini to‘la xarajatlarga nisbatan belgilangan foizlar (Nx)yoki bahoga nisbatan ulushlar (Nb) orqali aniqlash mumkin.
Bu usul bilan bahoni aniqlash quyidagicha:
B = Tt* (1+ Nx) yoki B = Tt/(1- Nb)
Bu yerda: Tt- mahsulot xizmat birligining to‘la tannarxi (so‘m).
Zararsizlik va maqsadli foyda usuli. Bu xolatda korxona bozor omillarini hisobga oladi: o‘xshash mahsulotlarga o‘rnatilgan bozordagi baho, turli baholarda ishlab chiqarish va sotish xajmlari. Korxona maqsadli (mo‘ljallangan) foyda summasini ta’minlash mumkin bo‘lgan mahsulot bahosi va unga mos keluvchi ishlab chiqarish xajmini qidiradi.
Ushbu usul yordamida quyidagi ikkita savolga javob topish mumkin.
Belgilangan ishlab chiqarish xajmida mo‘ljallangan foydani olish uchun baho qanday bo‘lishi kerak?
Agar tovarga bozorda ma’lum bir baho yuzaga kelgan bo‘lsa, mo‘ljallangan foydani olish uchun ishlab chiqarish xajmi qanday bo‘lishi kerak?
Bu savollarga javob topish uchun zararsizlik grafigini tuziladi, unda doimiy va yalpi xarajatlar chiziqlari belgilanadi.
Tovarning qimmati bo‘yicha tutgan o‘rniga yo‘naltirilgan bahoni shakllantirish usuli. Bu usul asosida tovarning xaridor tomonidan his qilinadigan, seziladigan qadr-qimmati va shu qadr-qimmatga ko‘ra uning ma’lum bir pul to‘lash hohishi yotadi. Korxona o‘z mahsulotiga baho belgilash uchun raqobatchi- mahsulotlar bo‘yicha xaridorlarda qanday qadr-qimmatga oid tasavvurlar borligini aniqlashi kerak. Buni xaridorlar yoki mutaxassis-ekspertlar o‘rtasida so‘rov o‘tkazish orqali amalga oshirish mumkin.
Ikkinchi yondashuvga ko‘ra quyidagilarni amalga oshirish mumkin: bozorda mavjud bo‘lgan o‘xshash tovarlarning bahosi va iste’mol xususiyatlari o‘rtasidagi yuzaga kelgan o‘zaro bog‘lanishni, munosabatni aniqlash; taklif qilinayotgan tovar ulardan qanchalik farq qilishini aniqlash; aniqlangan munosabat bo‘yicha o‘z tovariga baho belgilash.
Bunday holatda sotish bahosi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
|
| |
