|
Ishlab chiqarish zaxiralarini normalashtirish
|
| bet | 95/123 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,26 Mb. | | #229021 |
Bog'liq Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahim ortiqov, musa0001Ishlab chiqarish zaxiralarini normalashtirish, korxonaning uzluksiz faoliyat yuritishini ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi. Agar ishlab chiqarish zaxiralari normativlardan past bo‘lsa, ishlab chiqarish jarayonining izdan chiqishi, ishchi kuchi va uskunalarning bekor turib qolishi, korxonaning ishlab chiqarish va iqtisodiy ko‘rsatkichlari pasayishiga olib kelishi mumkin. Shu bilan bir paytda, ishlab chiqarish zaxiralarining belgilangan norma va normativlardan oshib ketishiga ham yo‘l qo‘ymaslik kerak, chunki bu mablag‘larning “muzlab” qolishiga va natijada korxona va davlatning zarar ko‘rishiga olib keladi.
Ishlab chiqarish zaxiralari joriy, sug‘urta (kafolatli), tayyorlov (texnologik) va mavsumiy turlarga bo‘linadi.
Joriy zaxira - bu, materiallar yetkazib berish oralig’ida ishlab chiqarishni moddiy resurslar bilan ta’minlash uchun zarur bo‘lgan zaxiradir. Joriy zaxiralar material yetkazib berish davri, oralig‘i hamda xom ashyo va boshqa materiallarning sutkalik sarflanishiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq bo‘ladi.
Misol. Non kombinati bir sutkada 10 tonna un sarflaydi, tegirmondan esa bir oyda bir marta un qabul qiladi. Ya’ni yetkazib berish oralig‘i 30 kunni tashkil qiladi. Demak, unning maksimal darajadagi joriy zaxirasi 300 (10x30) tonnani, o‘rtacha joriy zaxirasi 150 (10x30:2) tonnani, un har o‘n kunda yetkazib berilgandagi minimal joriy zaxirasi esa 50 (10x10:2) tonnani tashkil qiladi.
Shu tariqa joriy zaxiralar hajmi ko‘p jihatdan yetkazib berish oralig‘iga bog‘liq bo‘ladi: oraliq qanchalik kichik bo‘lsa, zaxira shunchalik kam bo‘ladi. Bundan kelib chiqqan holda joriy zaxira miqdorini quyidagi formula asosida topish mumkin:
Zmax= Mo‘r x Tt.ts
Bu yerda:
‘r - ushbu materialdan o‘rtacha sutkalik foydalanish miqdori (T., dona);
.ts - yetkazib berish oralig‘i yoki ta’minot sikli, kunlar.
|
| |
