Nasadkali absorberlar. Тurli shaklli
qattiq nasadkalar bilan to‘ldirilgan
vertikal silindrsimon kolonnalarning
tuzilishi sodda, ixcham va yuqori
18- rasm. Yupqa qatlamli
absorber:
samarador bo‘lgani uchun sanoatda ko‘p1 – quvur; 2 – taqsimlash
ishlatiladi. Odatda, nasadkalar qatlami
moslamasi; 3 – tekis
parallel nasadka.
19- rasm. Nasadkali
absorber.
1 – taqsimlagich;
2 – nasadka;
3 – suyuqlikni qayta
taqsimlash moslamasi;
4 – teshikli panjara.
teshikli panjaralarga joylashtiriladi. Gaz faza teshikli panjara ostiga yuboriladi va undan o‘tib, qatlam orqali yuqoriga qarab harakatlanadi (19- rasm).
Suyuq faza absorberning yuqori qismidan taqsimlash moslamasi (1) yordamida purkaladi va nasadka qatlamida gaz fazasi bilan o‘zaro ta’sir etadi. Quril-
ma samarali ishlashi uchun suyuq faza bir tekisda purkalishi va taqsimlanishi zarur. Bu turdagi absorberlarda nasadkalar ham suyuqlikni bir me’yorda taqsimlashga salmoqli hissa qo‘shadi. Nasadkalar
quyidagi talablarga javob berishi kerak:katta solishtirma yuzaga ega bo‘lishi; gaz oqimiga ko‘rsatadigan gidravlik qarshiligi kichik bo‘lishi; ishchi suyuqlik bilan yaxshi ho‘llanilishi; absorber ko‘ndalang
kesim yuzasi bo‘ylab suyuqlikni bir tekisda taqsimlashi; ikkala faza ta’siri ostida
yemirilmaydigan; yengil va arzon bo‘lishi kerak.
20- rasmda sanoatda ishlatiladigan nasadkalarning ba’zi bir turlari va ularni qurilmada joylash usullari keltirilgan. Bu nasadkalarning ichida eng keng tarqalgan nasadka – Rashig halqalaridir. Undan tashqari, keramik jism, koks, maydalangan kvars, polimer halqa, metall to‘r va panjara, shar, propeller va
parrak, egarsimon element va boshqa jismlar ishlatiladi. Rashig halqalari 15Ѕ15Ѕ2,5; 25Ѕ25Ѕ3; 50Ѕ50Ѕ5 mm o‘lchamli qilib yasaladi. Nasadkalarning geometrik xarakteristikasi bo‘lib, ekvivalent diametr hisoblanadi:
dea
Bunda: vbx – bo‘sh hajm, m3/m3;a – solishtirma yuza, m2/m3.
Rashig halqalarining o‘lchamlari kattalashishi bilan solishtirma yuzasi 300; 204; 87,5 m2/m3 va bo‘sh hajmi 0,7; 0,74; 0,785; m3/m3 miqdorlarga teng bo‘ladi.
Nasadkali absorberlarda taqsimlovchi moslama orqali purkalayotgan suyuqlik gazning kichik tezliklarida, nasadka ustida
20- rasm. Nasadka turlari:
a – yassi parallel; b – keramik fasonli va ularni joylanish usullari;
d – betartib; e – tartibli.
yupqa qatlam ko‘rinishida oqadi. Nasadkaning ho‘llangan yuzasi fazalarda to‘qnashish yuza vazifasini bajaradi. Shuning uchun nasadkali absorberlarni yupqa qatlamli qurilmalar deb qarash mumkin. Suyuq faza qurilmalar devori atrofida yiqilib qolmasligi uchun nasadka bir necha seksiyaga yuklanadi. Suyuqlikni bir tekisda taqsimlash uchun seksiyalar orasida qayta taqsimlash moslamalari o‘rnatiladi. Nasadkali kolonnalarda gaz va suyuqlik qarama-qarshi harakat qiladi. Nasadkalarni tanlashda ularning o‘lchamlariga katta ahamiyat berish kerak. Agar nasadka elementlari qanchalik kichik bo‘lsa, gidravlik qarshilik shunchalik kam va gazning tezligi yuqori bo‘ladi. Bunday nasadkali absorberlar narxi nisbatan arzon bo‘ladi.
Agar absorber yuqori bosim ostida ishlaydigan bo‘lsa, kichik o‘lchamli nasadkalar ishlatiladi. Chunki bu turdagi qurilmalarda gidravlik qarshilikning ahamiyati yo‘q. Undan tashqari nasadkalarning o‘lchami kichik bo‘lganda, uning solishtirma yuzasi nisbatan katta bo‘ladi va absorbsiya jarayonida bir fazadan ikkinchisiga o‘tganda massa miqdori ko‘p bo‘ladi.
Absorberlarda gazlar yutilishi paytida ajralib chiqadigan issiqlikni neytrallash qiyin. Bunday qurilmalardagi issiqlikni
kamaytirish va nasadkalar ho‘llanishini oshirish maqsadida suyuqlikni nasos yordamida resirkulyatsiya qilish zarur. Bu usulda ishlaydigan absorberlar tuzilishi murakkablashadi va narxi ortadi. Undan tashqari, ifloslangan suyuqliklarni ajratish uchun qaynovchi absorberlarda plastmassadan yasalgan sharlar ishlatilib, gaz tezligi ortishi bilan mavhum qaynay boshlaydi. Odatda, qaynovchi absorberlarda gazning tezligi juda katta bo‘ladi, ammo qatlamning gidravlik qarshiligi juda oz miqdorga ortadi.
Тarelkali absorberlar samarali va eng keng tarqalgan qurilmalardan bo‘lib, uning ichida butun balandligi bo‘yicha bir xil masofada bir nechta tarelkalar o‘rnatilgan. Тeshikli tarelkalar
orqali ham gaz, ham suyuqlik harakatlanadi va undan o‘tish paytida bir fazadan ikkinchisiga massa o‘tadi. Gaz fazaning suyuqlik qatlamidan o‘tishi davrida pufakcha va ko‘рiklarning hosil bo‘lish jarayoni barbotaj deb nomlanadi. Suyuqlik va gaz (yoki bug‘) ni bir-biri bilan to‘qnashishi zarur bo‘lgan hollarda barbotaj qo‘llaniladi. 21- rasmda qalpoqchali nasadkadan gaz yoki bug‘ning o‘tishi tasvirlangan.
Barbotaj asosan ikki rejimda kechishi mumkin: pufakchali va oqimchali. Gaz yoki bug‘ning sarfi kichik bo‘lsa, pufakchali rejimni kuzatish mumkin. Bunda gaz pufakchalari suyuqlik qatlamini bitta-bitta bo‘lib yorib chiqadi. Pufakchalar o‘lchami barbotyor tuzilishiga, suyuqlik va gaz xossalariga bog‘liq.
Agar gaz tezligi ortib borsa, oqimchali rejim paydo bo‘ladi. Barbotyordan chiqayotgan gaz oqimi shakli va o‘lchami o‘zgarmaydigan «mash’ala» hosil bo‘ladi. Odatda, mash’ala
balandligi 30 – 40 mm dan ortmaydi.
21- rasm. Barbotaj jarayoni chizmalari:
a – kichik tezlikda qalpoqchali nasadkadan gazning chiqishi;
b – katta tezlikda qalpoqchali nasadkadan gazning chiqishi.
Тarelkali kolonnalar qalpoqchali, klapanli, plastinali va
elaksimon tarelkali bo‘ladi. Fazalarning bir tarelkadan ikkinchisiga
o‘tishiga qarab quyilish moslamali va quyilish moslamasiz
absorberlarga bo‘linadi.
22- rasmda quyilish moslamali,
tarelkali absorber konstruksiyasi tasvir-
langan.
Ko‘rinib turibdiki, quyilish quvu-
rining pastki qismi quyida joylashgan
tarelka ustidagi ostonaga tushib turadi va
gidravlik tamba vazifasini bajaradi.
Odatda, suyuq faza qurilmaning tepa
qismidan tarelkaga uzatiladi va uning
pastki qismidan chiqariladi. Gaz faza esa
qurilmaning pastidan uzatilib, tarelkalar
orqali pufakchalar ko‘rinishida chiqib
ketadi. Тarelkada hosil bo‘ladigan gaz –
suyuqlik ko‘рik qatlamida asosiy issiqlik
va massa berish jarayonlari yuz beradi.
Absorbsiya jarayonida tozalangan gaz
22- rasm. Quyilish
|
