|
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
|
| bet | 2/3 | | Sana | 08.06.2024 | | Hajmi | 279 Kb. | | #261522 |
Bog'liq kichik-biznes-va-xususiy-tadbirkorlikni-iqtisodiyotda-tutgan-o-rni
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning YAIMdagi ulushi
Ko'rsatgichlari
|
2019
|
2020
|
2021
|
2021yil 2019 yilga nisbatdan o'zgarishi.
+/- %
|
O'zbekiston
Respublikasida YIM
|
56.0
|
55.7
|
54.9
|
-1.1
|
98
|
Sanoat
|
25.8
|
27.9
|
27.0
|
1.2
|
104.6
|
Qurilish
|
75.8
|
72.5
|
72.4
|
-3.4
|
95.5
|
Bandlik
|
76.2
|
74.5
|
74.4
|
-1.8
|
97.6
|
Eksport
|
27.0
|
20.5
|
22.3
|
-4.7
|
82.5
|
Import
|
61.6
|
51.7
|
48.7
|
-12.9
|
79
|
1-jadval ma'lumotlaridan ko‟rinib turibdiki, O'zbekiston Respublikasida YAIM 2019 yilga nisbatdan 2021 yilda 2 % ga kamaygan. Sanoatda esa bu ko‟rsatgich 2019 yilga nisbatdan 2021 yilda 4.5 % ga kamaygan.
Bandlikda esa bu ko‟rsatgich 2019 yilga nisbatdan 2021 yilda 2.4 % ga kamaygan. Eksportda esa bu ko‟rsatgich 2019 yilga nisbatdan 2021 yilda 17.5 % kamaygan, dalolat beradiki chet el davlatlarida kichik biznesning YAIMdagi ulushini olib qaraydigan bo`lsak, Fransiyada bu ko`rsatkich 62 foizni, Italiyada - 60 foizni, Yaponiyada - 55 foizni, Germaniyada - 54 foizni, Buyuk Britaniyada - 53 foizni, AQShda - 52 foizni, Qozog`istonda - 25,6 foizni, Rossiyada – 20,0 foizni tashkil etadi (2-rasm).
Bunda turli davlatlarda sub`ektlarning kichik biznes sohasiga taalluqliligi mezonlariga ham e`tibor berish lozim. Masalan, AQShda xodimlar soni 100 kishigacha hamda yillik aylanmasi hajmi 3 dan 12 mln.AQSh.dollarigacha bo`lgan sub`ektlar kichik biznes sub`ektlari hisoblanadi. Xodimlar soni 100 dan 500 kishigacha bo`lgan sub`ektlar esa o`rta biznes sub`ektlari deb yuritiladi. Shuningdek,
Rossiyada kichik biznes sub`ektlariga xodimlar soni 100 kishigacha hamda yillik tushum hajmi 400,0 mln.rublgacha bo`lgan sub`ektlar taalluqli bo`ladi.
rasm. Dunyoning turli davlatlarida kichik biznesning YAIMdagi ulushi (foizda)
Respublikamizda “ishbilarmonlik – biznes yuritish uchun amaliy qulay sharoit tug„dirib berish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni har tomonlama qo„llab- quvvatlash va rag„batlantirish real iqtisodiyotni isloh etishning navbatdagi eng muhim yo„nalishiga aylanmog„i zarur”
“...2016-yilda 32 ming taga yaqin yoki 2015-yilga nisbatan 18 foizga ko„p kichik biznes subektlari tashkil qilinishiga turtki bo„ldi. Kichik biznesning mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi hissasi 56,9 foizgacha, sanoatda esa 45 foizgacha oshdi”. “...kichik biznes va xususiy tadbirkorlikka keng erkinlik berish, ularning faoliyatiga davlat organlarining aralashuvini tubdan qisqartirish, huquqbuzarliklarning barvaqt oldi olinishini ta‟minlash, ularning profilaktikasi samaradorligini oshirish va huquqbuzarliklarga yo„l qo„yilmaslik davlat siyosatining muhim ustuvor yo„nalishi va davlat organlarining birinchi darajali vazifasi etib belgilangani bu boradagi ishlar sifat jihatidan yangi bosqichga ko„tarilganidan dalolat beradi.”
Mamlakatimizda mustaqillik yillarida qishloq xo`jaligida chuqur tarkibiy islohotlar o`tkazilib, sohada bozor munosabatlarini shakllantirish, mulkchilikning nodavlat shakliga o`tish, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, dehqon va fermer xo`jaliklari faoliyatini yo`lga qo`yish kabi muhim masalalarni hal etishga katta e`tibor berildi. Bugungi kunda fermerlik farakati jadal rivojlanib, dehqonchilikda: g`allachilik, paxtachilik, sholikorlik, meva-savzavotchilik hamda chorvachilikda: qoramolchilik, qo`ychilik, qorako`lchilik, parrandachilik, asalarichilik, baliqchilik yo`nalishlarida hamda mahsulotlarni qayta ishlash sohalarida faoliyat ko`rsatayotgan ko`p tarmoqli fermer xo`jaliklari rivojlanib bormoqda.
Respublikamizda fermer xo`jaliklarining yuqori sur`atlarda rivojlanishi natijasida 2000-2016 yillarda qishloq xo`jaligi mahsulotlari ishlab
chiqarishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi 73,6 foizdan 98,2 foizga oshgan. (3-rasm).
rasm. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning qishloq xo’jaligidagi ulushi
XULOSA
Hozirgi paytda ushbu soha nafaqat iqtisodiyotning o„sish sur‟atlarini jadallashtirishda, balki mamlakatimiz uchun nihoyatda muhim bo„lgan bandlik va aholi daromadlarini oshirish masalalarini hal etishda ham etakchi o„rin tutmoqda. Shu sababli, kichik biznes sub‟ektlari faoliyatini o„rganish va sohada mavjud muammolarni echish yo„llarini tadqiq qilish va ularning samaradorligini oshirish muhim hisoblanadi.
|
| |
