Adabiyotlar

2-Mavzu: Mehnat ta’limida sinfdan tashqari ishlar. 
R E J A 
1.Sinfdan tashqari ishlarning vazifalari, mazmuni va tashkil etilishi. 
2.Tayyorlov ishlarining plani. 
ADABIYOTLAR 
1.Mavlonova R.A. «Mehnat ta’lim metodikasi». T. «O’qituvchi» 1986 y. 
2.Varob’ev A.A. «O’quvchilarda konstruktorlik va metodlash ishlari».T. «O’qituvchi». 1990 y. 
3.Sanaqulov X. «Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limidan amaliy ishlar». T.1994 y. 
1.Sinfdan tashqari ishlarning vazifalari, mazmuni va tashkil etilishi. 
Mehnat tarbiyasi, mehnatga munosabatni tarbiyalash maktabdagi o’quv hamda sinfdan 
tashqari ishlarning o’zagi, maktabni hayot bilan aloqasini mustahkamlashning asosiy yo’lidir. 
O’quvchilarning mehnatga psixologik va amaliy tayyorlash maktabning asosiy tarbiyaviy 
vazifalaridan biridir. 
Maktabning turmush bilan alohasi kundan-kunga mustahkamlanib bormoqda, sinfdan 
tashqari ishlarning o’quvchilar o’zlarining mustaqilliklari va tashabbuslarini namoyish eta 
oladigan, ularga jamiyat foydasi uchun tashkil etilgan mehnatning go’zalligi va quvonchini, 
kollektivning kuchini xis etishlari yordam beradigan yangi shakl va usullari aniqlanmohda. 
O’quvchilarni sinfdan tashqari ishlarning tushunchalari harakatining davom etishi to’garak 
ishlari (jumladan yosh naruralistlari va «Mohir qullar» badiiy kashta tikish to’garaklari) kabi 
formalari keng tarqalgandir. 
O’quvchilarni mehnat faoliyatiga psixologik va amaliy tayyorlash o’quvchilar ijtimoiy 
foydali mehnatning har xil turlarida qatnashayotgan vaqtlarida xilma-xil tarbiyaviy kompleksini 
qo’llash orqali amalga oshirilishi kerak. 
O’quvchilar bilan olib boriladigan sinfdan tashqari ish maktabning butun ta’lim-
tarbiyaviy ishining ajralmas qismi bo’lib, u bilan har tomonlama rivojlantirish, darslarda 
egallayotgan bilimlarini mustahkamlash, chuqurlashtirish, amalda qo’llanishga yordam beruvchi 
muhim vositadir. Sinfdan tashqari ish ayni bir vaqtda o’quvchilarning bilim doirasini 
kengaytiradi, mehnat ta’limi tarbiyasi bolalarda fan, texnika, san’atning turli sohalariga 
qiziqishni o’stirish masalalarini eng mahbul hal etishga yordam beradi. 
Mehnat ta’limi bo’yicha sinfdan tashqari ishlar texnik mehnat darslarining davomi 
qo’shimchasidir. O’quv mashg’ulotlari bilimlarga qiziqishni o’stiradi, sinfdan tashqari ish darsda 
esa bilimlarni kengroq qo’llash hamda chuqurlashtirish imkonini berdi. Shu bilan birga sinfdan 
tashqari ish darsda beriladigan materiallarni aynan takrorlanmasligi kerak, u sinfdagi ishdan 
o’zining o’yin, qiziqarli xarakterdaligi bilan ajralib turadi. Sinfdan tashqari ish o’quvchilarga 
ishning o’zlariga ko’proq yoqqan, o’zlarini qo’proq qiziqtirgan turini tanlashlari uchun imkon 
yaratadi. Faqat sinfdan tashqari ishlarda o’quvchilarning individual ijodiy qobiliyatlari yorqinroq 
namoyon bo’ladi, bu erda ular istalgan ish bilan shug’ullanishlari, qo’yilgan maqsadga erishish 
uchun kerak bo’lgan vaqt va kuchni sarflashlari mumkin. 
Sinfdan tashqari ishning formalari ko’pdir: 
Ommaviy ish – kechalar, sborlar, konkurslar, viktorinalar, ekskursiyalar, ko’rgazmalar. 
To’garak ishi – «Mohir qo’llar», «Qo’g’irchoq teatr», «Yosh tabiatshunoslar», «Quvnoq 
ustaxona» to’garaklar. 

Individual mashg’ulot. Kollekciyalar to’plash, texnika bilan mustaqil shug’ullanish. 
Temirchilik ishi, qishloq xo’jalik mehnati. 
Maktablarda boshlang’ich sinfdan tashqari ishlarning ertaliklar, ko’rgazmalar uyushtirish 
kabi ommaviy ish turidan keng foydalanib, konkurs va viktorinalarga kam e’tibor beriladi. 
Ommaviy ishlarning konkurs va viktorinalar kabi turi juda qiziqarli va ayni bir vaqtda katta 
tarbiyaviy imkoniyatlarga egadir. Chunki eta bilish xuddi mana shu ish turlarida talab qilinadi. 
Boshlang’ich sinfdagi ishlari quyi sinf o’quvchilarida umumiy rivojlantirishni, ayniqsa 
o’qishning turmush bilan aloqasi nuqtai nazardan juda muhim va keraklidir. «Mohir qo’llar», 
«Qo’g’irchoq teatri» to’garaklari ayniqsa katta ahamiyatga ega bo’lib, to’garakda o’g’il va qiz 
bolalar bir xil qiziqish, kuchi va imkoniyatlariga yarasha ish bilan shug’ullana oladi.