I BOB. «XALQARO AUDIT» FANINING PREDMETI, OB’EKTI VA

Download 2,41 Mb. Pdf ko'rish
bet	30/174
Sana	09.01.2024
Hajmi	2,41 Mb.
	#132887

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 174

Bog'liq
xalqaro audit (1)

I BOB. «XALQARO AUDIT» FANINING PREDMETI, OB’EKTI VA
METODI
1.1. «Xalqaro audit» fanining predmeti va ob’ektlari
Respublikamizdagi bozor iqtisodiyotiga o’tish tamoyillari va uning keyingi
bosqichlarida ustuvor yo’nalishlarning belgilanishi, ayniqsa ijtimoiy-siyosiy
hayotni, jumladan, iqtisodiyotni erkinlashtirish mulkdorlar sinfini tashkil qilishdan
kelib chiqqan holda bir qancha yangi malakali mutaxassislarga, nazariy va amaliy
kurslarga, fanlarga ehtiyoj tug’iladi. Shulardan eng muhimi “Xalqaro audit”
fanidir.
Auditor (lotincha «auditor» - «eshituvchi», «o’quvchi» degan ma’nolarni
anglatadi) – ma’lum muddat davrida korxona moliya-xo’jalik faoliyatini
tekshiruvchi shaxsdir. Auditor so’zining lug’aviy ma’nosi ham uning iqtisodiy
ma’nosiga ancha yaqin. O’rta asrlarda o’quv yurtlarida sinf, guruh ichida boshqa
o’quvchilarga nisbatan bilimi kuchli, zukko o’quvchilarni auditor deb ham
atashgan. Shu toifadagi o’quvchilarga boshqa o’quvchilarning darslarni qanday
bajarayotganligini, bilimlarni qay darajada o’zlashtirayotganligi kabilarni
tekshirish vazifalari yuklatilgan. Mana shu holatdan ko’rinib turibdiki, auditorni
mijozning moliya-xo’jalik faoliyatini tekshirib, uning ishonchini qozonadigan
shaxs desa ham bo’ladi.
Bozor infratuzilmasi unsurlari ichida auditorlik kompaniyalarining roli va
tutgan o’rni alohida ahamiyatga ega. AQSh, Yaponiya, Germaniya, Frantsiya,
Angliya va boshqa rivojlangan mamlakatlar tajribasidan ham ma’lumki, auditorlik
kompaniyalari bozor infratuzilmasi unsurlarining zanjirli tizimida asosiy
xalqalardan biri bo’lib hisoblanadi. Auditorlik kompaniyalari korporatsiyalar,
firmalar va boshqa xo’jalik yurituvchi tuzilmalarning ishlab chiqarish, moliya-
xo’jalik faoliyatida muomalalarning to’g’ri amalga oshirilganligini tasdiqlab,
mijozlarning ularga bo’lgan ishonchini mustahkamlashga xizmat qiladi.
Auditorlik tashkilotlari bozor infratuzilmasining eng muhim unsurlaridan biri
bo’lib, ular mulkdorlar va davlatning mulkiy manfaatlarini himoya qilish
maqsadida mustaqil moliyaviy nazoratni amalga oshiradi.

19
Audit – xo’jalik yurituvchi sub’ektni mustaqil ekspertiza va moliyaviy
hisobotini tahlil etuvchi tashkilotdir, buni shunga vakil qilingan shaxslar -
auditorlar (auditorlik tashkilotlari) bajaradi.
Fanning predmeti auditorlik faoliyatining xalqaro tajribasi, xalqaro auditorlik
standartlarini ishlab chiqish va auditorlik faoliyatini unifikatsiyalash masalalarini
o’rganish hisoblanadi.
Fanning ob’ekti xalqaro audit modellari, jahon mamlakatlarida auditorlik
faoliyatining rivojlanish tendentsiyalari, xalqaro auditorlik tashkilotlari va
kompaniyalari faoliyati, xalqaro auditorlik standartlari bo’lib hisoblanadi.
“Xalqaro audit” fani “Amaliy audit”, “Ichki audit”, “Moliyaviy hisobot
auditi” va “Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari” fanlari bilan bevosita
bog’liq. “Xalqaro audit” fanida ichki audit va moliyaviy hisobot auditining xorijiy
tajribalari o’rganilsa, amaliy auditda qo’llaniladigan auditning milliy standartlarini
xalqaro standartlar bilan taqqoslash imkoniyati tug’iladi. Bundan tashqari “Xalqaro
audit” fani moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari asosida tuzilgan moliyaviy
hisobotlarni tekshirish uslubiyatini ham yoritib beradi.

Download 2,41 Mb.

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 174

Download 2,41 Mb.

Pdf ko'rish