Algoritm va dasturlash tillari

PASKAL

• PASKAL tili 1971 yilda e`lon qilingan bo’lib, frantsuz olimi Blеz Paskal nomiga qo’yilgan. Turli xildagi masalalar еchimini olishda tartiblangan (strukturaviy) dasturlar tuzishda qo’llaniladi. Ushbu til univеrsal tillar turkumiga kiradi. Bu tilda ishlab chiqilgan dasturlar kompyuterni yangisi bilan almashtirilgandaqaytadan tuzib chiqilishi zarur emas.

BЕYSIK

• BЕYSIK (BASIC - Beginner's All Purpose Sumbolic Instruction Code - boshlovchilar uchun ko’p maqsadli dasturlash tili) hisoblash algoritmlarini yozish uchun qo’llaniladigan algoritmik tildir. Bu til 1965 yilda Dartmut kollеji xodimlari Kеmini va Kurtslar tomonidan ishlab chiqilgan. Protsеduraga mo’ljallangan tillardan masalalarning matеmatik ifodalari, algoritmlar va dasturlash usullari bilan tanish bo’lgan mutaxassislar foydalaniladilar. Bunda ulardan kompyuterning tuzilishini mukammal bilish talab qilinmaydi.
• Muammoga mo’ljallangan tillar kompyuterda masala еchish usullari va dasturlash usullari bilan tanish bo’lmagan foydalanuvchilar uchun yaratilgandir. Foydalanuvchi masalani tariflashi, boshlang’ich malumotlarni bеrishi va natijani chiqarishning talab qilingan ko’rinishini aytishi kifoya.

Dasturlash tillarining tuzilishi

• Lotin alifbosining 26 ta harfi: Aa, Bb, Cc, Dd, Ee, Ff, Gg, Hh, li, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv, Ww, Xx, Yy, Zz;
• O’nta arab raqami: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9;
• Arifmetik amal belgilari: + (qo’shish), — (ayirish), * (ko’paytirish), / (bo’lish);
• Munosabat belgilari: =(teng), <> (teng emas), <(kichik),
• <= (katta emas), >(katta), >= (kichik emas);
• Maxsus belgilar: (nuqta), (vergul), (nuqtali vergul), (apostrof), (qo’shtirnoq), (undov), (so’roq), % (foiz), $ (dollar belgisi), @ (tijorat belgisi), & (ampersand), (bo’shliq, ekranda tasvirlanmaydi), (,), {,}, [,] (turli qavslar);

Mantiqiy amallar

• AND («VA» — mantiqiy ko’paytirish amali),
• OR («YOKI» — mantiqiy qo’shish amali),
• NOT («EMAS» — mantiqiy inkor amali).
• Yodingizda bo’lsa, nom va qiymati o’zgaradigan miqdorlar haqida aytib o’tgan edik. Yana dasturlash tillarida quyidagilar qo’llaniladi:
• Konstantalar (o’zgarmaslar) — dastur ishlashi davomida qiymati o’zgarmaydigan miqdorlar;
• O’zgaruvchilar — dastur ishlashi davomida qiymati o’zgaradigan miqdorlar;
• Algebraik ifodalar — arifmetik amallar bilan bog’langan o’zgarmaslar, o’zgaruvchilar va funksiyalar;
• Operatorlar — dasturlash tilining biror tugallangan amalini berish uchun mo’ljallangan buyrug’i, operatorlar BASIC da «: » bilan, PASCAL va DELPHI da «; » bilan ajratiladi;