KIRISH………………………………………………………………………... 27
mahsulot ishlab chiqarish;
V
meyoriy
– uskunalar bilan vaqt birligi ichida texnik
asoslangan mahsulot ishlab chiqarish.
Asosiy fondlardan foydalanish ko’rsatkichlarining uchunchi guruxiga:
- uskunalardan integral foydalanish koeffisiyenti;
- ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish koeffisiyenti;
- mahsulotlarning fondlar qaytimi va fondlar sigimi ko’rsatkichlari kiradi.
Uskunalardan integral foydalanish koeffisiyenti uskunalardan ekstensiv va intensiv
foydalanish koeffisiyentlari ko’paytmasi sifatida aniqlanadi. Bu ko’rsatkich
uskunalardan foydalanishni vaqt va quvvati bo’yicha tavsiflaydi.
Bu ko’rsatkich uskunalardan ham ekstensiv ham intensiv foydalanishdagi
kamchiliklarni birgalikda aniqlaydi. Asosiy fondlardan samarali foydalanish
ishlab chiqarish hajmining oshishiga olib keladi. Shuning uchun asosiy fondlar
samaradorligi ko’rsatkichini aniqlashda mahsulot ishlab chiqarilishida qatnashgan
barcha asosiy fondlar qiymatini hisobga olish lozim. Bu ko’rsatkich asosiy
fondlarning 1 so’miga qancha ishlab chiqarilgan mahsulot to’gri kelishini, ya’ni
fondlar qatimini ifodalaydi. Uni hisoblash quyidagi formula yordamida amalga
oshiriladi:
F
qaytim
= T / F;
Bunda: T – tovar yoki yalpi, yoki sotilgan mahsulot hajmi, so’m;
F – korxonaning yillik o’rtacha asosiy ishlab chiqarish
fondlarining qiymati, so’m.
Fondlar qaytimini oshiruvchi omillar
KIRISH………………………………………………………………………... 28
1.5-rasm. Fondlar qiymatini oshiruvchi omillar. Asosiy ishlab chiqarish fondlarining yillik o’rtacha qiymati quyidagicha
aniqlanadi:
F
ishga tush.
x i
1
F
ishdan chiqish
x i
2
F = F
1
+
