Mavzuning ahamiyati: gen muhandisligi genetika va molekulyar biologiya sohasida erishilgan yutuqlar asosida dunyoga keldi
Ishning nazariy qismi
Gen muhandisligi fermentlari DNK molekulalari bilan turli hil muolajalarni o`tkazishga yordam berib,ularni tegishli joyidan qirqish ,turli hil bo`laklarini ulash,tabiatda mavjud bo`lmagan yangi xildagi ketma-ketliklarni sintez qilishda qo`llaniladi. Quyida gen muhandisligida foydalaniladigan asosiy fermentlarni ko`rib chiqamiz.
DNK polimerazalar. Gen muhandisligida keng qo`llaniladigan fermentlardan biri E.Coli ning T4 fagidan ajratib olingan DNK polimeraza I fagidan ajratib olingan DNK polimeraza I hisoblanadi. DNK polimeraza I komplementar nukletidlarni biriktirish yo‘li bilan DNK zanjirining 5 -3 yo‘nalishida uzaytirish xususiyatiga ega. DNK polimerazaning bu xususiyati gen muhandisligida ikkinchi komplementar zanjirni hosil qilish: bir zanjirli matritsa –DNK siga qo‘shilganda praymer ishtirokida ikki hissa ortishida kuzatiladi. Bu xususiyat kDNK-bibliotekalarini tuzishda qo‘llaniladi. DNK polimeraza DNK zanjiridagi “bo‘shliq” larni to‘ldirishda ham foydalaniladi, masalan, 5 - uchli bo‘laklarni tegishli tartibda ulanishida ham ishtirok etadi. DNK polimerazaning ekzonukleaza faolligidan DNK bo‘lagiga radioaktiv nishon kiritishda qo‘llaniladi.
Ba’zi viruslardan RNK ga bog‘liq DNK polimeraza, ya’ni teskari transkriptaza yoki revertaza deb nomlanuvchi maxsus DNK polimeraza ajratib olingan. Revertazalar DNK ning komplementar zanjirini matritsa RNK sida ham sintezlay oladi. Reveratazalar yordamida kDNK-mRNK ning DNK nusxalarini olish mumkin. kDNK genlarining tuzilishini o‘rganish bu genlarning genomdagi to‘liq nusxalarini aniqlash imkonini beradi.
| 