- rasm. Chopuvchi to‗rli ajratgich kontaktlar tizimi

190 
chunki uning prujinali yuritmasi bor va bu operatsiyani tez bajaradi. 
Ajratgichlar elektr qurilmalar sxemasida asosiy o‗rinda turadi, shu sababli 
ularga quyidagi talablar qo‗yiladi: 

ochiq 
muhitda 
maksimal 
impulsli 
kuchlanish 
elektr 
mustahkamligiga to‗g‗ri keladigan ko‗rinishli ochiq ajralishni 
tashkil qilish; 

q.t. toklarining oqimida termik va elektrdinamik chidamlilik; 
o‗zidan-o‗zi ajralishiga yo‗l qo‗ymaslik; 

ishlash o‗ta noqulay ob-havolarda ham (muzlash, qor, shamol) 
aniq ulanish va ajralishi zarur. 
Qirquvchi ajratgichlar harakatlanuvchi pichog‗i to‗g‗ri birorta 
qo‗zg‗almas kontaktlar atrofida aylanadi, pichoq harakati o‗qning farforli 
tortqichi (tyaga) orqali yo‗naltiriladi. Kontaktlarga etarli bosim prujina 
orqali yaratiladi. 
Chopuvchi turdagi ajratgich kontakt tizimi keltirilgan, bu 
apparatning tuzilishini ko‗rib chiqamiz. Izolyatorlar 1 Ustiga mis shina 
o‗rnatilgan, u to‗g‗ri burchak ostida bukilgan, qo‗zgalmas kontakt 
hisoblanadi 2. Kontaktning yon tomonlariga 2 silindr yuza ko‗rinishida 
ishlov byerilgan, shu sababli pichoq bilan plastina 6 liniyali kontakt hosil 
qiladi. Prujinalar 4 o‗zak 5 ga kiydirilgan, po‗lat plastinkalarga 3 bosib 
turadi, ular o‗z cho‗qqisi bilan pichoqni qo‗zg‗almas kontaktga siqadi. 
Kontaktda bosim yuqori bo‗lgani sari, almashuv qarshiligi sho‗ncha kam, 
lekin kontaktlar еmirilishi ko‗payadi, chunki ulaganda va ajralganida 
ishqalanish hisobiga katta kuch sarflanadi ajratgichlar bilan operatsiya 
bajarilganida, 
ajratgichdagi 
ikkinchi 
izolyator 
huddi 
shunday 
konstruksiyaga ega, lekin kontaktlari suruluvchi, sharnirli, ajraluvchi emas, 
chunki pichoq o‗q 7 atrofida aylanadi. 
PBP3 (16.1.2 - rasm) turli ajratgich 20 kV nominal toki 8000 A, 
chegaraviy q.t. sidirg‗a toki 300 kV va sidirg‗a termik chidamli toki 112 
kA (qutblar oralig‗i 700 mm). Vertikal chopuvchi turdagi qutb kontakt 
tizimli, dinamik bardoshligi har bir kontakt pichog‗i 1 magnitli qulf bilan 
qurilmali. Kontaktlar tizimi qutblari turtta tayanch izolyatorlarga 
mahkamlanadi. Farforli izolyator 3 tortqichlar orqali pichoqlar harakatga 
keladi. 

191 

Download 5,59 Mb.