Tansformator kuchlanishi me‘yoridan ortiqcha bo‗lishi
Tansformatorlar ishlatilayotganida tarmoq kuchlanishi sezilarli
187
miqdorga o‗zgarib turadi va u doimo tansformatorlarning keltirilgan
shahoblanishiga to‗g‗ri kelavermaydi.
Keltirilgan kuchlanishining oshib ketishi tansformator ishlashini
qiyinlashtiradi, keltirilgan kuchlanishi oshishiga proporsional ravshida
po‗latning induktivligi oshib boradi, bu esa uning to‗yinishini oshiradi.
Bu salt toki oshishini va yuqori garmonikalar amplitudalari oshishi
sababli uning shakl o‗zgarishiga yuqori garmonikalar ortishiga olib keladi.
SHahoblanishga
ega
bo‗lmagan,
nominal
kuchlanishli
barcha
chulg‗amlarda va transformatorning xohlagan shahoblanishi bo‗lmagan
chulg‗amlarda nominal kuchlanishdan ortib ketishiga ruxsat etiladi:
a)
nominal yuklamadan 5% yuqori bo‗lganida, uzoq davomli;
b)
nominaldan 0,25 ko‗p bo‗lganida,ortiqcha 10% ga, davomli
vaqtga;
v) yuklamadan 10% ortiq yuklanganida (sutkada 6 soatga) qisqa
vaqtga.
Y
U
qorida keltirilganlarga ko‗ra transformotoming davomli ishlashi
kiritilgan ortiqcha liniya kuchlanishlar sharoitida barcha chulg‗amlarda eng
ko‗p ishchi kuchlanishidan oshmagan, GOST 721-77 da kuchlanish sinflari
uchun o‗rnatilgan ishlashidagi eng ko‗p kuchlanishi:
Kuchlanish sinfi, kV.
6
10
20
35
110 220
Eng yuqori nominal kuchlanish, kV 6.9
10.5 23
40.5 126 252
Tansformatorlarda qisqa tutashuv rejim holati. Tusatdan qisqa
tutashuv sodir bo‗lganida chulg‗amlardan katta toklar oqib o‗tadi, bo‗lar
chulg‗amlar izolyatsiyalarini bo‗zadi va zo‗riqishni chiqaradi, chulg‗amlar
zichlanishini sodir qiladi. Bundan tashqari q.t. davrida bir-necha sekund
ichida katta issiqlik miqdori ajratib chiqadi, bu tansformator qizishida
paydo bo‗ladi. Shu sababli q.t. toki oqib o‗tish vaqti, himoya qurilmalari
vositasida chegaralanadi. Tansformatorlar q.t. tokini nuqsonsiz va
ikkilamchi chulg‗amlar qoldiqli zichlanmasdan, 25-marta karra tokdan
ko‗p bo‗lmagan toklarga chidamli bo‗lishi kerak. q.t. da tok oqib o‗tishi
davomida sekundlarda ko‗satilgan.
t
k
= 1500/KI
kr2
,
bu yerda KI
kr
- asosiy shahobdagi hisoblangan karralik oqib
o‗tayotgan q.t. toki, munosobati orqali topiladi.
KI
kr
= 100/U
k
+ 100 C
n
/ C
k
,
bunda U
k
- tansformator q.t. kuchlanishi; C
n
- tansformator quvvati; C
k
-
tansformator ulangan tarmoq , q.t. quvvati.
35 kV kuchlanishgacha bo‗lgan trasformotorlar uchun t
k
= 4 s, 110
kV va yuqorilar uchun t
k
= 3 s.
Bu jadvalda o‗rnatilgan q.t. tokining karraligi va oqib o‗tish ruxsat
188
etilgan muddati q.t. kuchlanishiga bog‗liqligi tansformatorlarning cheksiz
quvvat tizimidan iste‘mol holati (15.3.1 - jadval).
Tansformatordan q.t. toki oqishi ruxsat etilgan davomiyligi
15.3.1-jadval
q.t. %kuchlanish
O‗malgan q.t. tokining
Karraligi
q.t. tokining mumkin bo‗lgan oqish
davomiyligi, s
4
25
2,4
5
20
3,7
5,5
18
4
6,5 va yuqori
15,5
4
|
