• P.W. Atkins, T.L. Overton, J.P. Rourke, M.T. Weller, and F.A. Armstrong “Inorganic
  • Gary L. Miessler, St. Olaf College, Paul J. Fischer, Macalester College “Inorganic chemistry” — Fifth edition ©2014 Pearson.
  • Axmerov Q. Jalilov A.Sayfuddinov R. Akbarov A., Turobjonov S.M. “Umumiy va anorganik kimyo” T.2017y. O’zbekiston.
  • Ахмеров К. Жалилов А ., Сайфуддинов Р «Умумий ва ноорганик кимё» Т.2002 йил Маърузалар курси.
    		•

    Atom tuzilishi nazariyalari. Kvant mexanikasi. Reja




    Download 57,31 Kb.
    bet3/3
    Sana11.12.2023
    Hajmi57,31 Kb.
    #115787
    1   2   3
    Bog'liq
    Atom tuzilishi nazariyalari. Kvant mexanikasi-fayllar.org

    АХ. ARx m >hyoki AX. Yx >h/m
    Bu erda: AX -zarrachalarning noaniqlik holatlari (ya’ni kuzatilayotgan vaqtdagi X o’qidagi joylashgan o’rni), APx va AYx - X o’qi boyicha zarrachalarning tezligi va impulclari noaniqlik miqdorlari.
    Keyinchalik Bor - Zommerfeldlarning elektron ma ’lum bir orbita boylab harakatlanishi nazariyalari kvat-mexanik nazariya bilann almashtirildi. Bu nnazariyaga muvofiq elektron atom hajminning har qaysi nuqtasida bo’lishi mumkin-u, lekin uing yadro atrofidagi fazoning hamma joyida bo’lish ehtimolligi birdek bo’lmaydi. Demak, orbita elektro harakatlanadigan oddiy yo’l emas, balki u elektronnning bo’lib turish ehtimolligi engyuqori bo’lgan fazoviy o’ridir. Yadro atrofidagi fazoda elektronning orbita boylab turish ehtimolligini aks etdiradigan manzaranni quyuq va siyrak sohalarga ega bo’lgan elektron bulut deb tasavvur qilsak, uning shakli orbital nomi maxsus funksiyalar bilan tasvirlana oladi. Endilikda orbital termini orbita termini o ’rnida ishlatiladi va atomda elektronning harakati o’ziga xos ma’lum to’lqin funksiya bilan
    belgilanadi.
    Atomdagi elektronlarning holatini quyidagicha belgilash qabul qilingan:
    Bosh kvant soni n butun sonlar, ya’ni n= 1,2,3,4... bilan orbital kvant soni l - esa butun sonlar l= 0,1,2,3,4.5... va harflar s,p,d,f,g,h .. bilan belgilanadi.
    Dastlabki to ’rtta harf atomlarning spektr seriyalariga mos keladi, ikkita oxirgi g va h harf f dan keyin keladigan alfavitdan olingan. Demak, 1s deganda, n=1 va l =0 ga teng
    bo’lgandagi elektronni, 2p deganda n=2, l=3 ga teng bo’lgan holatdagi elektronlar tushuniladi.
    Atomdagi elektronlar soni esa harflarning darajasida ko’rsatiladi. Masalan: 2s2("ikki ES ikki" deb o’qiladi) atomda n=2 va l=0 bo’lganda 2 ta elektron borligii ko’rsatadi (2.1-jadval).
    To’lqin funnksiyalarini grafk tasvirlash uchun turli usullar mavjud. Bulardan biri elektronlar zichligini radial taqsimlanish chizig’i usulidir.
    Demak, to’rttala kvant sonlari n,l,me,ms atomdagi elektronning harakatini to’liq tavsiflaydi. Elektronning harakatini bulardan boshqa xil birlikda ifodalab bo’lmaydi. Zero, vodorod atomidagi elektronning energiyasi n miqdori bilan belgilanadi-yu, boshqa kvant sonlariga bog’liq bo’lmaydi. Bundan bir xil energiyaga ega bo’lgan elektronlar turli holatlarda bo’lishi mumkin, degan xulosa kelib chiqadi.Bunday holatlardagi elektronlar "tug’ma"
    elektronlar deb ataladi.Elektronlarning bunday tug’ma holatlari tashqi elektr yoki magnit maydoni ta ’sirida yo ’qotilishi mumkin. Bosh kvant soni n
    bir xil qiymatga, l,me va ms turli qiymatga ega bo’lgan holatdagi elektronlarga tashqi maydon ta ’siri turlicha bo’ladi. Natijada bunday holatdagi elektronlarning energiyasi har xil qiymatga ega bo’- lib qoladi. Buni magnit yoki elektr maydonlari ta ’sirida spektr chiziqlarining nurlanishi bilan tushuntirish mumkin (Shtark va Zeeman effektlari).
    Vodorod atomi uchun yuqorida aytilgan fikrlarni xuddi shunga o’xshash bitta elektronli sistemalar -He+,Lt+ va ionlar uchun ham qo’llash mumkin.
    FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI


    1. P.W. Atkins, T.L. Overton, J.P. Rourke, M.T. Weller, and F.A. Armstrong “Inorganic


    Chemistry” 6 edition ©2014 W. H. Freeman and Company 41 Madison Avenue New York, NY 10010


    1. Raymond Chang “Chemistry” 12 edition 2015 McGraw-Hill


    2. Gary L. Miessler, St. Olaf College, Paul J. Fischer, Macalester College “Inorganic chemistry” — Fifth edition ©2014 Pearson.


    3. J.P.Sevenair., A.R.Burkett. Introductory Chemistry.Wm.C.Brown Publishers. ©1997


    4. Silberberg Martin S., Prinsciples of general chemistry/ Martin S.Silberberg-3- ed.Piblished McGraw Hill, New York, 2013.


    5. Axmerov Q. Jalilov A.Sayfuddinov R. Akbarov A., Turobjonov S.M. “Umumiy va anorganik kimyo” T.2017y. O’zbekiston.


    6. Axmerov K. Jalilov A.Sayfuddinov R. “Umumiy va anorganik kimyo” T. 2006 y. O’zbekiston.


    7. Парпиев Н.А., Рахимов Х.Р., Муфтахов А.В. “Анорганик кимёнинг назарий асослари” Т.2000 Узбекистон. I-том


    8. Ахмеров К. Жалилов А ., Сайфуддинов Р «Умумий ва ноорганик кимё» Т.2002 йил Маърузалар курси.


    9. Парпиев Н.А., Рахимов Х.Р., Муфтахов А.В. “Анорганик кимё” Т.2003 Узбекистон.


    1. том

    Eminov A.M., Axmerov K.A., Turobjonov S.M. Umumiy va noorganik kimyodan laboratoriya mashg‘ulotlari. T. 2007 y.




    http://fayllar.org
    Download 57,31 Kb.
    1   2   3




    Download 57,31 Kb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    Atom tuzilishi nazariyalari. Kvant mexanikasi. Reja

    Download 57,31 Kb.