E=Mr/n(H)=98/2=49g/ekv

1. 
   Fazoning elektron mavjud bo‘lishi mumkinligi 90% ni tashkil qilgan qismi atom orbitali deb nomlanadi. Demak, elektron yadro atrofidagi orbita bo‘ylab aylanmay, yadro atrofidagi fazoning uch o‘lchamli qismi – atom orbitalda joylashadi (orbitalni orbita tushunchasidan farqlash zarur). Atomni tasavvur qilganda elektron bulutlar bilan o‘ralgan yadro sifatida tasavvur qilish kerak. Bu bulutlar shakli turlicha: sfera (shar) shaklidagisi s-orbital, gantel shaklidagisi p-orbital, ikkita tutashgan gantel – d-orbital, uchta tutashgan gantel – f-orbital deyiladi.s-2ta,p-6ta,d-10ta,f-12ta electron harakatlanadi.Elektron qavatlarda 1s<2s<2p<3s<3p < 4s < 3d < 4p < 5s < 4d < 5p < 6s < 4f < 5d < 6p < 7s < 5f < 6d ko’rinishida to’lib boradi.
   

2. 
   H₂SO₄=98g
   

29,4g----------------20,6g

3. 
   Alyuminiy gidroksid amfoter xossaga ega. U kislotalar bilan ham, ishqorlar bilan ham reaksiyaga kirishib, tuzlar hosil qiladi.
   

1. 
   Elеktronlarni orbitallar bo‘ylab joylashtirishda 2 ta asosiy qoidaga amal qilinadi: enеrgiyaning eng kichik qiymatiga ko‘ra (Klеchkovskiy qoidasi) va Pauli prinsipi. Pauli prinsipiga ko‘ra аtomda to‘rttala kvant sonlari bir xil qiymatga ega bo‘lgan elektronlar mavjud bo‘la olmaydi. Bu prinsip bosh kvant son n ning turli qiymatlariga muvofiq keladigan energetik pog‘onalardagi elektronlarning maksimal soni N ni hisoblashga imkon beradi: N = 2n2
   
2. 
   1,5x101,325=151,98
   

3. 
   Uglerod (IV)-oksid CO₂ (karbonat angidrid) — rangsiz, hidsiz, havodan og‘ir gaz. Karbonat angidridni havoga nisbatan zichligi 1,52 ga teng. 5,76. 10 6 Pa va 20 °C da rangsiz suyuqlikka aylanadi. Bu suyuqlik bug‘langanda ko‘p miqdorda issiqlik yutiladi va oq qattiq massa (quruq muz)ga aylanadi. Olinishi. Labora toriyada uglerod (IV)-oksid kalsiy karbonat (bo‘r, ohaktosh bo‘lakchalari, marmar)ga xlorid kislota ta’sir ettirib olinadi (11- rasm): CaCO₃+ 2HCl→CaCl₂ + CO₂  + H₂O Sanoatda ohaktoshni kuydirib olinadi: CaCO₃ → CaO + CO₂ Tabiatda hayvon va o‘simliklarning nafas olishida, organik qoldiqlarning chirishida, yonish jarayonlarida hosil bo‘ladi. Karbonat angidrid kislotali oksid xossasini namoyon qiladi. U suvda erib, karbonat kislota hosil qiladi: CO₂ + H₂O = H₂CO₃ Metall oksidlari va asoslar bilan reaksiyaga kirishib, tuz hosil qiladi: 2NaOH + CO₂ = Na₂CO₃ + H₂O; NaOH + CO₂ = NaHCO₃; CaO + CO₂ = CaCO₃ Ohakli suv orqali karbonat angidrid o‘tkazilganda, loyqalanish kuzatiladi (CO2 uchun sifat reaksiyasi): Ca(OH)₂ + CO₂ = CaCO₃  + H₂O
   

1. 
   D. I. Mendeleyevning tabiatning asosiy qonunlaridan birini – kimyoviy elementlarning qonunini kashf etishigina kimyoviy elementlarning yagona sistemasini yaratishga imkon berdi. D.I. Mendeleyev o‘zi kashf etgan qonunni “davriylik qonuni”, deb atadi va uning ta’rifi quyidagicha: “Oddiy jismlarning xossalari, shuningdek, elementlar birikmalarining shakl va xossalari elementlar atom og‘irliklarining qiymatiga davriy bog‘liqdir”. Ana shu qonunga muvofiq ravishda, elementlarning davriy sistemasi tuzilgan, u davriy qonunni obyektivaks ettiradi. Davriy qonun kashf etilishi paytida faqat 63 tagina kimyoviy element ma’lum edi. Bundan tashqari, ko‘pchilik kimyoviy elementlar uchun nisbiy atom massalarining qiymatlari noto‘g‘ri aniqlangan edi. Bu hol ayniqsa, kimyoviy elementlarni sistemaga solishni qiyinlashtirardi, chunki D.I. Mendeleyev sistemalashda nisbiy atom massalarining qiymatlarini asos qilib olgan edi. Masalan, berilliyning nisbiy atom massasi 9 o‘rniga 13,5 deb aniqlangan edi, bu berilliyni to‘rtinchi o‘ringa emas, balki oltinchi o‘ringa 12 joylashtirish kerak, degan so‘z edi. Lekin, D. I. Mendeleyev berilliyning nisbiy atom massasi noto‘g‘ri aniqlanganligiga ishonchi komil edi va shu sababli uni xossalarning majmuasiga qarab to‘rtinchi o‘ringa joylashtirdi. Ba’zi boshqa elementlarni joylashtirishda ham xuddi shunga o‘xshash qiyinchiliklar tug‘ildi. D.I. Mendeleyev kashf etgan qonunning mohiyatini tushunib olish uchun nisbiy atom massalarining ortib borishi tartibida joylashtirilgan kimyoviy elementlar xossalarining o‘zgarib borishini ko‘zdan kechirib chiqamiz.
   
2. 
   160+40=200
   

3. 
   1. Cho‘kma hosil bo‘ladigan reaksiyalar:
   

1. 
   Klechkovskiy qoidasiga muvofiq, atomda energetik holatlarning elektronlar bilan to‘lib borish tartibi atomning bosh va orbital kvant sonlari yig‘indisining minimal qiymatli bo‘lishi uchun intilishiga bog‘liq; boshqacha aytganda, ikki holatning qaysi biri uchun (n + l) yig‘indisi kichik bo‘lsa, o‘sha holat, birinchi navbatda, elektronlar bilan to‘la boshlaydi; agar ikkala holat uchun (n + l) qiymati bir-biriga teng bo‘lsa, birinchi navbatda, bosh kvant soni n kichik bo‘lgan holat elektronlar bilan to‘lib boradi. Yuqoridagilarga asosan elektron orbitallarining energiyalari qiymatiga ko‘ra joylashtirsak, quyidagi qator yuzaga keladi: 1s< 2s < 2p < 3s < 3p < 4s < 3d < 4p < 5s < 4d < 5p < 6s < 4f < 5d < 6p < 7s < 5f < 6d Ko‘p elеktronli atomlarda elеktronlar soni ortib borishi bilan ular joylashishi mumkin bo‘lgan orbital (yachеyka) lar ham ortib boradi. (n + l) yig‘indisining minimal qiymati birga teng bo‘lganligi uchun vodorod atomining yagona elektroni shunday holatda bo‘ladiki, unda n = 1, l = 0 va ml = 0
   
2. 
   Cr₂(SO₄)₃=2Cr³⁺+3SO₄^2-
   

x-------------210

3. 
   Suvda erimaydigan asoslar: Cu(OH)₂ , Fe(OH)₂ , Cr(OH)₂ . Ham kislota, ham ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib, tuz hosil qiladigan asoslar amfoter asoslar deyiladi: Zn(OH)₂ , Al(OH)₃ , Cr(OH)₃
   

1. 
   Kovalent bog‘lanishning ikki turi: qutbsiz va qutbli bog‘lanish bor. Qutbsiz kovalent bog‘lanish. Elektrmanfiyliklari bir xil bo‘lgan atomlar o‘zaro ta’sirlashganida kovalent qutbsiz bog‘lanishli molekulalar hosil bo‘ladi. Bunday bog‘lanish H₂, F₂, Cl₂, O₂, N₂ kabi oddiy moddalarning molekulalarida bo‘ladi. Qutbli kovalent bog‘lanish. Elektrmanfiyliklari jihatidan bir- biridan keskin farq qilmaydigan elementlarning atomlari o‘zaro ta’sirlashganida umumiy elektron juft elektr manfiyligi kattaroq bo‘lgan atom tomon siljiydi. Natijada kovalent qutbli bog‘lanish hosil bo‘ladi. Qutbli bog‘lanishli molеkulalar qatoriga: H₂O, NH₃, HCl, HF, HBr, HJ, H₂S, H₂Sе, H₂SO₄ larni kiritish mumkin. H H H:H ⋅ ⋅→
   

2.KMnO₄+Na₂O₂+H₂SO₄=MnSO₄+Na₂SO₄+K₂SO₄+O₂+H₂O

2. 
   Ishqorlar ta’sir ettirilganda ammiak ajralib chiqadi:
   

1. 
   Atom yadrosidagi proton va neytronlarning o‘zaro ta’sirida to‘rtta asosiy jarayon kuzatiladi: 1. Elektron qulash; 3. Pozitron qamrash; 2. Pozitron ajralish; 4. Elektron ajralish. 1. Atom yadrosidagi 1 ta proton bilan 1 ta elektronning tortilishi natijasida protondan neytron hosil bo‘lishi, ya’ni elekton qulash kuzatiladi. Bu holatda tartib raqam bir birlikka kamayadi, massa soni esa o‘zgarmaydi
   

2.PbO₂+MnSO₄+HNO₃=HMnO₄+PbSO₄+Pb(NO₃)₂+H₂O

3.H₂CO₃ — kuchsiz, ikki negizli kislota. Suvli eritmasida ikki bosqichda dissotsiatsiyalanadi:. H₂CO₃ = HCO^–3 + H⁺

1. 
   yacheyka deyiladi. Kristall panjaralar zarrachalarning fazoda joylashish xususiyati va zarrachalar orasidagi o‘zaro ta’sir turiga qarab molekulyar, atomli, ionli va metall panjaralarga bo‘linadi. Molekulyar kristall panjarali moddalarda kristall panjara tugunlarida, elektroneytral molekulalar bo‘ladi. Shu sababli molekulyar panjara ancha bo‘sh va unda molekulalar o‘z xossalarini saqlab qolgan bo‘ladi. Ionli kristall panjara tugunchalarida ionlar joylashgan bo‘ladi. Masalan, natriy xlorid (osh tuzi) kristall panjarasini olib ko‘raylik. Unda har qaysi natriy ioni oltita xlor ioni bilan, har bir xlor ioni esa oltita natriy ioni bilan qurshab olingan. Natriy ioni musbat, xlor ioni esa manfiy zaryadli bo‘lgani uchun bu zaryadlangan zarrachalar o‘zaro elektrostatik kuchlar bilan tortishib turadi, demak, bunday moddalar molekulalarida ionli bog‘lanish mavjud bo‘ladi. Deyarli barcha tuzlar, ba’zi oksidlar va va asoslar ionli bo’ladi.
   
2. 
   H₂O₂+CrCl₃+KOH=K₂CrO₄+KCl+H₂O
   

Cr⁺³-3eCr⁺⁶

1. 
   Oddiy moddalarning ekvivalenti uning atom massasini valentligiga nisbati asosida topiladi. Masalan: 4 Xlor moddasi tarkibidagi xlorning ekvivalentini topamiz: Xlorning atom massasi 35,5 ga teng. Xlor molekulasida xlorning valentligi 1 ga teng (Cl-Cl). (Izoh: galogenlar ya’ni F2; Cl2; Br2; J2 molekulalari I valentlikni namoyon qiladilar) E(Cl) = A/ V = 35,5/ 1 = 35,5
   

2.
100-41,73=58,27

1. 
   Moddalarning elektr tokini o‘tkazish yoki o‘tkazmasligiga qarab ikki guruhga bo‘lish mumkin. 1. Elektrolitlar. 2. Noelektrolitlar. Eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr tokini o‘tkazadigan moddalar elektrolitlar deyiladi. Elektrolitlarga suvda eriydigan kislotalar, ishqorlar va tuzlar kiradi. Elektrolitlar faqat suvda eritilganda yoki yaxshilab suyuqlantirilgandagina elektr tokini o‘tkazadi. Kristall holda ular elektr tokini yomon o‘tkazadi yoki butunlay o‘tkazmaydi. Elektrolitlar Kuchli Kuchsiz 1. Kuchli kislotalar: H₂SO₄, HCl, HClO₄, HClO₃, HBr, HMnO₄, HJ, HNO₃ Kislorodli kislotalarda (H_nEO_m) kislorod sonidan (m) vodorod soni (n) ayiriladi. Natija 2 ga teng yoki katta bo‘lsa, kuchli elektrolit hisoblanadi. (m-n≥2) 1. Kuchsiz kislotalar: H₂CO₃, H₂S, HNO₂, H₂SO₃, HF, HCN Natija 2 dan kichik bo‘lsa, kuchsiz elektrolit hisoblanadi.
   
2. 
   CdSO₄+2H₂O=Cd+H₂+O₂+H₂SO₄
   

3. 
   Zn(OH)₂ — rux gidroksidi ham asos, ham kislota xossasini namoyon qiladi. Asosli xossasi: Zn(OH)₂ + 2HCl = ZnCl₂ + 2H2 O.